دیابت نوع دو

دیابت نوع دو چیست؟

دیابت یک بیماری مزمن است که تبدیل قند به انرژی را در بدن ما دچار مشکل می‌کند. غذایی که ما می‌خوریم برای این که به انرژی تبدیل شود باید به صورت قند وارد سلول‌های بدنمان شود. برای ورود قند به سلول‌های بدن، هورمونی به نام انسولین لازم است که از غده‌ای در بدن به نام لوزالمعده یا پانکراس تولید می‌شود. انسولین همانند کلیدی است که در ورود قند به سلول را باز می‌کند. در دیابت نوع دو (بر خلاف دیابت نوع یک)، بدن ما انسولین می‌سازد اما یا ترشح آن کم شده است و یا سلول‌ها به انسولین پاسخ نمی‌دهند (مقاومت به انسولین)، در نتیجه انسولین نمی‌تواند قند را وارد سلول‌ها کند و قند بیش از حد در خون افزایش می‌یابد و در ضمن سلول‌ها هم مواد غذایی لازم خودشون (قند) را دریافت نمی‌کنند و نمی‌توانند عملکرد مناسبی داشته باشند. اگر قند خون بالا کنترل نشود، با گذشت زمان می‌تواند مشکلات جدی در سلامتی، مانند ازدست‌دادن بینایی، ایجاد بیماری‌های کلیوی و قلبی، و .. ایجاد کند.

دیابت نوع دو شایع‌ترین نوع دیابت است به طوریکه از هر ۱۰ نفری که دیابت دارند، ۹ نفر به این نوع دیابت مبتلا می‌باشند و بیشتر در بزرگسالان و افراد چاق دیده می‌شود.

ابتلا به دیابت نوع دو با سبک زندگی (تغذیه، فعالیت بدنی، استرس، مصرف دخانیات و ..) ارتباط مستقیم دارد و برای پیشگیری از دیابت نوع دو می‌توان از اصلاح سبک زندگی کمک گرفت تا به میزان قابل‌توجه ای خطر ابتلا به آن را کاهش داد.

علائم دیابت نوع دو

دیابت نوع دو معمولا در مراحل اولیه علامت و نشانه‌ای ندارد و کم کم با بالاتر رفتن قندخون و شدیدشدن بیماری علائم زیر ممکن است آشکار شود:

• میزان دفع ادرار زیاد بخصوص در شب؛

• تشنگی زیاد؛

• گرسنگی زیاد و پرخوری؛

• کاهش وزن بی‌دلیل؛

• خستگی زیاد و خواب آلودگی؛

• مشکلات بینایی مانند تاری دید؛

• زخم‌هایی که دیر خوب می‌شوند؛

• خشکی دهان؛

• خشکی پوست؛

• بی‌حسی و گزگز دست و پا.

نکته مهم: دیابت ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد و فرد سال‌ها بدون این‌که بداند، به دیابت مبتلا باشد و زمانی علائم ظاهر شود که دیابت بر اندام‌ها و قسمت‌های مختلف بدن اثرات جبران‌ناپذیری گذاشته باشد. پس لازم است ارزیابی خطر ابتلا به دیابت را انجام دهیم و در صورت خطر بالای ابتلا به دیابت، به صورت منظم ارزیابی و آزمایشات لازم انجام شود و با داشتن سبک زندگی سالم از ابتلا به دیابت پیشگیری کنیم.

تشخیص دیابت نوع دو

بهترین راه برای تشخیص دیابت، آزمایش خون است. در ارزیابی‌های دوره‌ای (چکاپ) معمولا سطح قند خون بررسی می‌شود تا در صورت بالابودن، زمان برای کنترل و درمان بیماری وجود داشته باشد.

همه افراد بالای ۴۵ سال و افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) آنها بیشتر از ۲۵ است، و یا در خطرسنجی دیابت جزو افراد پرخطر قرار می‌گیرند و حتما برای آزمایش قند خون اقدام کنند. اگر مشکلی در آزمایش وجود نداشت، می‌توان هر سه سال یکبار آزمایش قند خون ناشتا را تکرار کرد. افراد مبتلا به پیش‌دیابت لازم است هر ساله آزمایشات قند خون را انجام دهند.

آزمایش‌های مختلفی برای بررسی قند خون و تشخیص دیابت وجود دارد. پزشک شما ممکن است با توجه ‌به شرایط هر کدام از آزمایشات زیر و یا ترکیبی از آنها را درخواست کند.

تست قندخون ناشتا (FBS): این آزمایش یکی از رایج‌ترین آزمایش‌هایی است که می‌تواند با ضریب اطمینان بالایی ابتلا به دیابت را تشخیص دهد. در این آزمایش نمونه خون در صبح و به صورت ناشتا گرفته‌ می‌شود. برای این آزمایش لازم است حداقل به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید.

• میزان قند خون ناشتا کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر طبیعی است.

• میزان قند خون ناشتا از ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشان‌دهنده پیش دیابت است.

• میزان قند خون ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر (در دو آزمایش جداگانه) بدین معنی است که مبتلا به دیابت هستید.

آزمایش قند خون تصادفی: در این آزمایش، یک نمونه خون در هر زمان از روز و بدون درنظر‌گرفتن زمان آخرین غذای خورده شده، گرفته و بررسی می‌شود. اگر میزان قند خون ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی لیتر یا بیشتر باشد، و علائم دیابت وجود داشته باشد، دیابت تایید می‌گردد.

تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT): برای انجام این آزمایش، ابتدا سطح قند خون ناشتای شما اندازه‌گیری می‌شود. سپس یک مایع شیرین را می‌نوشید و میزان قند خون ۲ ساعت بعد اندازه‌گیری می‌شود.

• میزان قند خون کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر طبیعی است.

• قند خون بین ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشان‌دهنده پیش دیابت است.

• قند خون بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشان‌دهنده دیابت است.

آزمایش هموگلوبین A1c یا قند خون سه ماهه (HbA1c): این آزمایش خون که نیاز به ناشتا بودن ندارد، میانگین قند خون شما را در ۳ ماه گذشته نشان می‌دهد و بیشتر برای بررسی کنترل قند خون استفاده می شود.

• میزان هموگلوبین A1c کمتر از ۷/۵ درصد طبیعی است.

• میزان هموگلوبین A۱c ۷/۵ تا ۴/۶ نشاندهنده پیش دیابت است.

• میزان هموگلوبین A1c ۵/۶ یا بالاتر (در ۲ آزمایش جداگانه) نشان دهنده دیابت است.

عوامل خطر دیابت نوع دو

عوامل خطری که احتمال ابتلا ما را به دیابت نوع دو بیشتر می‌کنند شامل موارد زیر می باشند:

• تغذیه ناسالم؛

• کم تحرکی؛

• اضافه وزن و چاقی بخصوص چاقی شکمی؛

• کشیدن سیگار و قلیان؛

• استرس شدید؛

• فشار خون بالا؛

• چربی خون بالا (کلسترول و تری گلیسرید)؛

• سابقه خانوادگی دیابت در والدین، برادر و خواهر؛

• سابقه دیابت بارداری و یا به دنیا آوردن نوزاد با وزن بالای ۴ کیلوگرم؛

• افزایش سن (سن بالای ۴۵ سال).

 

مدیریت دیابت نوع دو

زندگی با دیابت می‌تواند چالش برانگیز باشد، اما خبر خوب این است که می‌توانید دیابت خود را با آموزش و داشتن اطلاعات و راهنمایی صحیح و با حمایت تیم سلامت شامل پزشک دیابت، متخصص غدد، متخصص چشم، متخصص تغذیه، دندانپزشک، داروساز، متخصص آموزش و ارتقا سلامت و دیابت یار به طور موثر مدیریت کنید.

خود مدیریتی و خود مراقبتی دیابت به‌عنوان رفتارهای روزمره‌ای که افراد برای کنترل دیابت انجام می‌دهند، تعریف می‌شود. معیارهای ارتقا خودمدیریتی دیابت شامل پایش میزان قند خون، مصرف صحیح دارو تحت نظر پزشک، تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم مدیریت استرس، کنترل وزن و پیشگیری از عوارض دیابت می‌باشد.

شمائید که بیماری دیابت را کنترل می‌کنید و در این مسیر لازم است:

• اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت کنید. هرچه بیشتر بدانید، اعتماد به نفس بیشتری خواهید داشت و مدیریت دیابت برایتان آسان‌تر خواهد بود؛

• مسئولیت شخصی را برای مدیریت دیابت خود بپذیرید؛

• اطلاعات دقیقی در مورد سلامتی خود و احساس واقعی خود به پزشک و تیم سلامت خود ارائه دهید؛

• اهداف سلامتی را با حمایت تیم سلامت برای خود مشخص نمائید. مثل میزان فعالیت بدنی، میزان کاهش وزن، شمارش کربوهیدرات و ..؛

• خوردن غذای سالم بخشی از زندگی سالم است. با این حال، ابتلا به دیابت شما را از خوردن غذاهای مورد علاقه خود یا رفتن به رستوران‌های مورد علاقه خود محروم نمی‌کند. اما باید بدانید که غذاهای مختلف به طور متفاوتی بر قند خون شما تأثیر می‌گذارند و لازم است اطلاعات لازم را در این باره داشته باشید؛

• فعالیت بدنی منظم علاوه بر کنترل وزن، فواید زیادی برای سلامتی دارد. فعالیت بدنی باعث کاهش کلسترول، بهبود فشار خون، کاهش استرس و اضطراب و بهبود خلق و خوی شما می‌شود. فعال بودن همچنین می‌تواند سطح قند خون شما را کنترل کند و احساس خوب بودن را برای شما به ارمغان آورد؛

• کنترل منظم میزان قند خونتان، اطلاعات لازم برای تصمیم گیری را در اختیار شما قرار می‌دهد. آزمایش قند خون به شما این امکان را می‌دهد که بدانید وضعیت قند خون شما چگونه است و بر اساس آن تغذیه و فعالیت بدنی خود را مدیریت کنید. همچنین میزان قند خون و بخصوص هموگلوبین ای وان سی (HBA1c) یا قند خون سه ماهه به پزشک شما برای مدیریت دارویی و تجویز داروی مناسب شما کمک می‌کند؛

• پاهای خود را به طور مرتب بین مرورها بررسی کنید، یا از کسی که می‌شناسید بخواهید آنها را برای شما بررسی کند؛

• استرس خود را با روش‌هایی مانند ذهن آگاهی، حل مسئله، مدیریت زمان، روش‌های آرام سازی، یوگا و .. مدیریت کنید تا بهتر بتوانید دیابت خود را کنترل کنید‌‌؛

• پزشک شما بر اساس وضعیت سلامتی و آزمایشات شما، داروهای لازم را برای شما تجویز می‌کند و شما می‌توانید با مصرف به‌موقع و صحیح داروها، در کنار داشتن سبک زندگی سالم، دیابت خود را کنترل نمائید؛

• بدانید چه زمانی، کجا و چگونه با پزشک و یا تیم مراقبت‌های دیابت خود تماس بگیرید؛

• به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید و آزمایشات لازم را در زمان مشخص انجام دهید؛

• عوارض دیابت و راه‌های پیشگیری از آن را یاد بگیرید؛

• از خانواده و دوستان درخواست کنید در مسیر مراقبت از دیابت شما را یاری کنند و آنها را در جریان درمان خود قرار دهید؛

• فهرستی از نکاتی که باید در زمان ویزیت پزشکی خود از پزشک یا تیم مراقبتی بپرسید، تهیه کنید؛

• مدارکی که مشخص می‌کند شما دیابت دارید، به همراه داشته باشید؛

• اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید، با تیم پزشکی و سلامت دیابت خود صحبت کنید تا توصیه‌های قبل و بعد از بارداری به شما ارائه شود؛

• درباره درمان و مراقبتی که دریافت کرده‌اید به تیم پزشکی و سلامت خود بازخورد بدهید.