آزمایش A1C که به آن هموگلوبین A1C یا HbA1c نیز گفته می‌شود، یک آزمایش ساده و مهم خون است که میانگین سطح قند خون (گلوکز) را در سه ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش به تشخیص پیش‌دیابت و دیابت کمک می‌کند و همچنین برای پایش کنترل دیابت در طول زمان استفاده می‌شود. برخلاف آزمایش‌های روزانه قند خون که فقط یک لحظه از وضعیت قند خون را نشان می‌دهند، آزمایش A1C تصویری کامل‌تر از سطح قند خون طی چند ماه ارائه می‌دهد.
آزمایش A1C ابزار حیاتی در تشخیص، مدیریت و پیشگیری از عوارض دیابت است. این آزمایش میانگین سطح قند خون را در سه ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند و به بیماران و پزشکان کمک می‌کند تا برنامه‌های درمانی را بهینه‌سازی کنند. برای بیشتر افراد مبتلا به دیابت، حفظ A1C کمتر از ۷% هدف اصلی است، اگرچه اهداف فردی ممکن است متفاوت باشد.
آزمایش A1C چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟
وقتی قند وارد جریان خون می‌شود، به هموگلوبین، پروتئینی که در گلبول‌های قرمز خون وجود دارد و اکسیژن را حمل می‌کند، متصل می‌شود. آزمایش A1C درصد هموگلوبین‌هایی را که قند به آنها متصل شده است، اندازه‌گیری می‌کند. از آنجایی که گلبول‌های قرمز تقریباً هر سه ماه یک‌بار جایگزین می‌شوند، این آزمایش نشان‌دهنده سطح قند خون در این بازه زمانی است.
چرا آزمایش A1C مهم است؟
– تشخیص دیابت و پیش‌دیابت: آزمایش A1C برای تشخیص دیابت و پیش‌دیابت استفاده می‌شود. سطح A1C بین ۵.۷% تا ۶.۴% نشان‌دهنده پیش‌دیابت است، در حالی که سطح ۶.۵% یا بالاتر تشخیص دیابت را تایید می‌کند.
– پایش درمان دیابت: برای افرادی که مبتلا به دیابت هستند، این آزمایش به پایش چگونگی کنترل قند خون و اثربخشی برنامه درمان کمک می‌کند. افزایش سطح A1C خطر بروز عوارضی مانند بیماری‌های قلبی، کلیوی و آسیب عصبی را افزایش می‌دهد.
– پیشگیری از دیابت: اگر نتیجه آزمایش نشان‌دهنده پیش‌دیابت باشد، می‌توان با تغییرات سبک زندگی از بروز دیابت نوع ۲ جلوگیری یا آن را به تأخیر انداخت.
نتایج آزمایش A1C و معنای آنها
نتایج آزمایش A1C به صورت درصد گزارش می‌شود:
– طبیعی: کمتر از ۵.۷%
– پیش‌دیابت: ۵.۷% تا ۶.۴%
– دیابت: ۶.۵% یا بالاتر
هر چه درصد بالاتر باشد، میانگین سطح قند خون در سه ماه گذشته بیشتر بوده است. برای مثال:
– A1C 6% معادل میانگین قند خون ۱۲۶ میلی‌گرم بر دسی‌لیتراست.
– A1C 7% معادل میانگین قند خون ۱۵۴ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر است.
هر چند وقت یک‌بار باید آزمایش A1C انجام داد؟
تکرار آزمایش A1C بستگی به وضعیت فرد و چگونگی کنترل دیابت دارد:
– حداقل دو بار در سال: برای کسانی که کنترل مناسبی بر قند خون دارند.
– هر سه ماه یک‌بار: برای کسانی که برنامه درمانی جدید دارند یا اهداف A1C خود را برآورده نکرده‌اند.
آزمایش A1C: چه زمانی و چگونه؟
انجام آزمایش A1C برای افراد بالای ۴۵ سال توصیه می‌شود، به ویژه اگر عوامل خطر مانند اضافه وزن یا سابقه خانوادگی دیابت داشته باشند. همچنین، اگر جوان‌تر هستید اما عواملی مانند چاقی یا فشار خون بالا دارید، باید این آزمایش را زودتر انجام دهید.
این آزمایش در مطب پزشک یا آزمایشگاه با نمونه‌گیری از خون انگشت یا بازو انجام می‌شود و نیازی به ناشتا بودن ندارد.
عواملی که بر دقت A1C تأثیر می‌گذارند
برخی عوامل ممکن است بر دقت نتایج A1C تأثیر بگذارند:
– کم‌خونی شدید: کم‌خونی یا از دست دادن خون ممکن است سطح A1C را تغییر دهد.
– بیماری‌های کلیوی یا کبدی: این بیماری‌ها می‌توانند تجدید سلول‌های قرمز را تحت تأثیر قرار دهند و نتایج را کاذبی ارائه دهند.
– اختلالات خونی: بیماری‌هایی مانند کم‌خونی داسی‌شکل یا تالاسمی ممکن است باعث نتایج نادرست شوند.
– داروها: برخی داروها مانند مواد افیونی و برخی داروهای ضد HIV می‌توانند سطح A1C را تغییر دهند.
– بارداری: مراحل اولیه یا پایانی بارداری نیز می‌تواند بر نتایج تأثیر بگذارد.