دیابت یک بیماری مزمن است که با سطح بالای قند خون مشخص میشود. بیماری دیابت زمانی اتفاق می‌افتد که بدن یا انسولین کافی تولید نکند یا نتواند از انسولین تولید شده استفاده کند. اگر دیابت درمان نشود با عوارض زیادی از جمله زخم پای شدید همراه خواهد بود. ظاهر‌شدن هر یک از علائم دیابت می‌تواند یک زنگ خطر محسوب شود. پس اگر نشانه‌ای از این بیماری در بدن شما وجود دارد، حتما به پزشک مراجعه کنید. به طور خلاصه رنچ نرمال قندخون:
| نرمال | قندناشتا ۷۰تا۱۰۰ |
| پیش دیابت | قندناشتا ۱۰۱تا۱۲۵ |
| دیابت | قندناشتا ۱۲۵و بیشتر |
دیابت چیست؟
دیابت یک بیماری مزمن است که زمانی رخ می‌دهد که بدن نتواند به طور مؤثر انسولین تولید کند یا از آن استفاده کند. انسولین هورمونی است که توسط پانکراس تولید میشود و نقش کلیدی در تنظیم قند خون (گلوکز) دارد. گلوکز منبع اصلی انرژی بدن است و از غذایی که می‌خوریم به دست می‌آید. در افراد مبتلا به دیابت، گلوکز نمی‌تواند به درستی وارد سلول‌ها شود و در نتیجه سطح قند خون بالا می‌رود پس گلوکز در خون شما باقی می ماند و به سلول های شما نمی رسد (هیپرگلیسمی).
همچنین طبق تعریف موسسه بین المللی بیماری دیابت: این بیماری زمانی رخ می دهد که گلوکز خون شما که قندخون نامیده میشود و منبع انرژی بدن است بسیار بالا باشد حال انسولین هورمونی است که توسط لوزالمعده ساخته می شود و به گلوکز کمک می کند تا به سلول های شما برسد تا برای انرژی استفاده شود. اگر دیابت دارید، بدن شما انسولین کافی یا هیچ انسولینی تولید نمی کند یا به درستی از انسولین استفاده نمی کند. سپس گلوکز در خون شما باقی می ماند و به سلول های شما نمی رسد.
انواع دیابت
بیماری دیابت به سه نوع اصلی تقسیم میشود:
دیابت نوع ۱
تعریف: دیابت نوع ۱ یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های بتا پانکراس حمله کرده و تولید انسولین را متوقف می‌کند. یعنی زمانی رخ می‌دهد که بدن در تولید انسولین، هورمونی که برای تنظیم قند خون ضروری است، ناتوان می شود. افراد مبتلا به دیابت نوع یک نیاز به تزریق روزانه انسولین دارند.
شیوع: معمولاً در کودکان و نوجوانان دیده میشود، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد.
علائم: تشنگی زیاد، ادرار مکرر، کاهش وزن ناگهانی، خستگی شدید.
علت: ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی (مانند عفونت‌های ویروسی) ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند.
دیابت نوع ۲
تعریف: در این نوع دیابت، بدن یا به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند یا سلول‌ها به انسولین مقاوم می‌شوند.
شیوع: شایع‌ترین نوع دیابت است و بیشتر در بزرگسالان، به‌ویژه افراد دارای اضافه وزن یا کم‌تحرک، مشاهده میشود. یعنی این نوع دیابت به شدت با چاقی مرتبط است و اغلب در بزرگسالی ایجاد میشود (اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد).
علائم: افزایش وزن، خستگی، تاری دید، بهبود کند زخم‌ها، و عفونت‌های مکرر.
علت: عواملی مانند چاقی، کم‌تحرکی، رژیم غذایی ناسالم، و سابقه خانوادگی.
دیابت بارداری
تعریف: این نوع دیابت در دوران بارداری رخ می‌دهد و معمولاً پس از زایمان از بین می‌رود.
دیابت بارداری یک وضعیت موقتی است که در دوران بارداری رخ می‌دهد و در آن بدن در برابر انسولین مقاوم میشود. بسته به عوامل خطر، ۳ تا ۲۰ درصد از زنان باردار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در حالی که دیابت بارداری به طور معمول پس از زایمان برطرف میشود، خطر ابتلا به دیابت نوع دو را در مراحل بعدی زندگی برای مادر و کودک افزایش می‌دهد.
علائم: ممکن است بدون علامت باشد یا شبیه به دیابت نوع ۲.
علت: تغییرات هورمونی در دوران بارداری که بر عملکرد انسولین اثر می‌گذارد.
عوارض: اگر کنترل نشود، می‌تواند باعث مشکلاتی برای مادر و نوزاد شود، مانند وزن بالای نوزاد هنگام تولد یا افزایش خطر دیابت نوع ۲ برای مادر.
پیش دیابت یا پره‌دیابت چیست؟
پیش دیابت و یا دیابت پنهان، شرایطی است که در آن میزان قند خون بالاتر از حد طبیعی است ولی نه به‌اندازه‌ای که در محدوده دیابت قرار بگیرد. پیش دیابت با چاقی (به ویژه چاقی شکمی)، اختلال در چربی خون و فشارخون بالا ارتباط دارد. افرادی که در مرحله پیش دیابت قرار دارند، در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دو هستند، اما خوشبختانه این اتفاق تا حد زیادی قابل پیشگیری است.
بیش از ۸۰ درصد از افراد مبتلا به پیش دیابت نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند. این وضعیت، افراد را در معرض افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سکته قرار می‌دهد.
با اصلاح سبک زندگی مثل کنترل وزن، کاهش استرس، تغذیه سالم، افزایش فعالیت بدنی و عدم مصرف دخانیات (مانند سیگار، قلیان) می‌توان پیش دیابت را کنترل کرد و از پیشرفت آن به دیابت نوع دو پیشگیری کرد. اگر مبتلا به پیش دیابت هستید لازم است تحت نظر پزشک باشید و هر ساله از نظر میزان قند خون و دیگر عوامل خطر مانند میزان کلسترول، تری گلیسرید، فشار خون، چاقی و اضافه وزن، سبک زندگی و … ارزیابی و درمان شوید.
دیابت مونوژنیک
نوع نادری از دیابت که به دلیل نقص در یک ژن ایجاد میشود.
دیابت ناشی از بیماری‌ها یا داروها
مانند دیابت ناشی از بیماری‌های پانکراس یا مصرف برخی داروها.
فرق بیماری دیابت نوع ۱ و ۲ در چیست؟
| مشخصات | نوع۱ | نوع۲ |
| نام دیگر | دیابت وابسته به انسولین، دیابت دوره جوانی | دیابت غیروابسته به انسولین، دیابت بالغین |
| درصد شیوع | ۵-۱۰% | ۹۰% |
| سن شیوع | معمولا زیر۳۰سال | معمولا بالای ۳۰سال |
| وضعیت پانکراس | غیرفعالی( عدم وجود انسولین) | میزان انسولین کم، طبیعی یا بیشتر از حد طبیعی |
| پاتوژنز | وجود انتی بادی علیه سلول انسولین ساز | نقص در ترشح انسولین یا مقاومت به انسولین |
| سابقه خانوادگی | معمولا وجود نداد | معمولا وجود دارد |
| چاقی | غیرشایع | شایع(۶۰تا۹۰ درصد) |
| سابقه کتواسیدوز | اغلب وجود دارد | نادر |
| قندخون | متغیر | بیشتر ثابت |
| علائم بالینی | علائم متوسط تا شدید که معمولا سریع پیشرفت میکنند به پرنوشی،پرادراری، خستگی، کاهش وزن و کتواسیدور | پرادراری خفیف،خستگی و معمولا به صورت اتفاقی تشخیص داده می شود. |
| تیروئید | اغلب | گاهی |
| درمان | انسولین | تغییر سبک زندگی |
شیوع بیماری دیابت طبق آمار:
هرچند مطالعات مختلف عددهای متعددی گزارش داده اند اما براساس پیمایشی که در سال ۱۴۰۰ طی یک مطالعه ملی با عنوان استپس، در کشور انجام شده است، نشان داده شده است حدود ۱۴ درصد افراد مبتلا به دیابت هستند.
علت ابتلا به بیماری دیابت چیست؟
علت‌های دیابت نوع ۱
- اختلالات خودایمنی که به سلول‌های تولیدکننده انسولین حمله می‌کند.
- عوامل ژنتیکی و برخی عوامل محیطی.
علت‌های دیابت نوع ۲
- مقاومت به انسولین در سلول‌ها.
- چاقی و اضافه وزن.
- کم‌تحرکی.
- رژیم غذایی ناسالم.
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی.
علت دیابت بارداری
- تغییرات هورمونی که حساسیت به انسولین را کاهش می‌دهند.
- افزایش وزن و عوامل ژنتیکی.
عوامل خطر بیماری دیابت:
عوامل خطر برای دیابت نوع ۱
سابقه خانوادگی، سن پایین(معمولاً در کودکان، نوجوانان یا بزرگسالان جوان)
عوامل خطر برای دیابت نوع ۲
پیش دیابت، اضافه وزن، سن ۴۵ سال یا بیشتر، سابقه خانوادگی، فعالیت بدنی ناکافی، سابقه دیابت بارداری، بیماری کبد چرب غیر الکلی
عوامل خطر برای دیابت بارداری
سن مادر بیش از ۲۵ سال، اضافه وزن و چاقی، سابقه دیابت نوع ۲ در افراد درجه اول خانواده، داشتن سابقه دیابت بارداری در حاملگی قبلی، تولد نوزاد با وزن ۴ کیلو گرم و یا بیشتر، سابقه تولد نوزاد مرده
مدیریت بیماری دیابت
پیشگیری از دیابت نوع ۱
به دلیل ماهیت خودایمنی این بیماری، پیشگیری قطعی ممکن نیست، اما مطالعات در زمینه عوامل ژنتیکی و محیطی ادامه دارد.
پیشگیری از دیابت نوع ۲
- تغذیه سالم:
مصرف سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و پروتئین کم‌چرب.
کاهش مصرف شکر، نمک و چربی‌های اشباع‌شده.
- فعالیت بدنی:
حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش در هفته و یا روزانه ۲۰ دقیقه، مانند پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری.
- کنترل وزن:
حفظ وزن ایده‌آل و پیشگیری از چاق یعنی تلاش برای نداشتن اضافه وزن.
- مدیریت استرس:
استفاده از روش‌های آرامش‌بخش مانند یوگا یا مدیتیشن.
- ترک سیگار و الکل:
سیگار و مصرف زیاد الکل می‌توانند خطر دیابت را افزایش دهند.
پیشگیری از دیابت بارداری
- حفظ وزن سالم پیش از بارداری.
- مشاوره تغذیه و ورزش در دوران بارداری.
درمان بیماری دیابت
طبق توصیه های سازمان جهانی بهداشت بهترین و اصلی ترین راه درمان بیماری دیابت تغییر عادات و در پیش گرفتن یک سبک زندگی سالم است.
درمان دیابت نوع ۱
- تزریق انسولین:
تزریق روزانه یا استفاده از پمپ انسولین.
- پایش قند خون:
اندازه‌گیری منظم قند خون با دستگاه‌های گلوکومتر.
- رژیم غذایی و ورزش:
مصرف متعادل کربوهیدرات‌ها و فعالیت منظم بدنی.
درمان دیابت نوع ۲
- اصلاح سبک زندگی:
رژیم غذایی سالم و ورزش مداوم.
- داروها:
استفاده از داروهای خوراکی مانند متفورمین یا تزریق انسولین در صورت نیاز.
- کنترل بیماری‌های مرتبط:
کنترل فشار خون و چربی خون برای جلوگیری از عوارض.
درمان دیابت بارداری
طبق توصیه های سازمان جهانی بهداشت:
- رژیم غذایی مناسب:
مصرف وعده‌های غذایی کوچک و مکرر.
- فعالیت بدنی:
ورزش‌های مناسب دوران بارداری.
- پایش قند خون:
بررسی منظم قند خون و در صورت لزوم مصرف انسولین.
+ پس داشتن یک سبک زندگی سالم می تواند اصلی ترین راه پیشگیری و همچنین بهبود برای همه انواع دیابت باشد.
تشخیص بیماری دیابت
برای دیابت نوع ۱، نوع ۲ و پره دیابت
- تست A1C : تست A1C میانگین سطح قند خون را در ۲ یا ۳ ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص زیر ۵.۷% به معنای طبیعی، بین ۵.۷% تا ۶.۴% به معنای پیش دیابت و ۶.۵% یا بالاتر نشان دهنده دیابت است.
- آزمایش قند خون ناشتا: این تست قند خون را پس از یک شب ناشتا (غذا نخوردن) اندازه‌گیری می‌کند. سطح قند خون ناشتا ۹۹ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر، طبیعی است، ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی گرم در دسی لیتر نشان دهنده پیش دیابت و ۱۲۶ میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر نشان دهنده دیابت است.
- تست تحمل گلوکز: این تست قند خون را قبل و بعد از نوشیدن مایعات حاوی گلوکز اندازه‌گیری می‌کند. در ۲ ساعت بعد از غذا خوردن، سطح قند خون ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر طبیعی در نظر گرفته میشود، ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی گرم در دسی لیتر نشان دهنده پیش دیابت و ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر نشان دهنده دیابت است.
- آزمایش قند خون تصادفی: این آزمایش، در هر زمانی می‌تواند انجام شود و نیازی به ناشتا بودن نیست. سطح قند خون ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر نشان دهنده ابتلا به دیابت است.
تشخیص دیابت بارداری
دیابت بارداری با آزمایش خون تشخیص داده میشود. غربالگری دیابت بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری انجام میشود.
تست غربالگری گلوکز:مایع حاوی گلوکز به مادر داده میشود و ۱ ساعت بعد، سطح قند خون بررسی می‌گردد. سطح قند خون ۱۴۰ میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر، به عنوان نتیجه طبیعی است. در صورت قندخون بالاتر از این میزان، باید آزمایش تحمل گلوکز درخواست شود.
عوارض بیماری دیابت
اگر دیابت کنترل نشود، ممکن است منجر به عوارض زیر شود:
- عوارض حاد:
-
- کتواسیدوز دیابتی (در دیابت نوع ۱).
- هایپوگلیسمی (افت شدید قند خون).
- عوارض مزمن:
-
- بیماری‌های قلبی و عروقی.
- آسیب کلیه (نفرروپاتی دیابتی).
- آسیب به اعصاب (نوروپاتی).
- مشکلات چشمی (رتینوپاتی دیابتی).
- زخم‌های دیابتی و قطع عضو.
خطر دیابت کنترل نشده
با گذشت زمان، دیابت کنترل نشده می‌تواند منجر به عوارض جدی شود که بر چشم‌ها، کلیه‌ها، اعصاب و قلب تأثیر می‌گذارد. دیابت همچنین با انواع خاصی از سرطان مرتبط است. با این حال، با مدیریت صحیح، می‌توان از بسیاری از این عوارض جلوگیری کرد یا به تاخیر انداخت. این امر بر اهمیت تشخیص زودهنگام و درمان موثر برای همه انواع دیابت تاکید می‌کند.
کلام اخر
این بیماری است که حدود ۴۲۲ میلیون نفر در سراسر جهان را به خود درگیر کرده است. این آماری است که از سوی سازمان بهداشت جهانی اعلام شده است. همچنین براساس اطلاعات این سازمان، سالانه ۱.۵ میلیون نفر به دلیل ابتلا به قند خون بالا جان خود را از دست می‌دهند. آمار ابتلا به این بیماری به طور شگفت‌انگیزی در حال افزایش است پس، بیماری دیابت یک بیماری جدی است که با مدیریت مناسب می‌توان از بسیاری از عوارض آن پیشگیری کرد. تغییر در سبک زندگی، پایش منظم قند خون، مصرف داروها و مشاوره با پزشک می‌تواند کیفیت زندگی بیماران دیابتی را بهبود بخشد. توجه به پیشگیری، به‌ویژه در دیابت نوع ۲، می‌تواند نقش مهمی در کاهش شیوع این بیماری ایفا کند.
برای استفاده از مطالب بیشتر مرتبط ما دیابت می توانید به وبسایت دیاورس مراجعه کنید.
بدون دیدگاه