کمای دیابتی یک اختلال تهدید کننده زندگی است که باعث بیهوشی می شود. اگر فردی دیابت داشته‌باشد، قند خون بسیار بالا (هیپرگلیسمی) یا قند خون بسیار پایین (هیپوگلیسمی) به طور خطرناکی می تواند منجر به کمای دیابتی شود. اگر فردی دچارکمای دیابتی شود، زنده است اما نمی‌تواند بیدار شود یا به مناظر، صداها یا انواع دیگر تحریکات پاسخ دهد. در صورت عدم درمان کمای دیابتی می تواند منجر به مرگ شود.
کمای دیابتی می تواند ترسناک باشد، اما با اقداماتی می‌توان از آن جلوگیری کرد. یکی از مهمترین موارد این است که افراد حتما به درمان خود پایبند باشند و آن‌را دنبال کنند.
علائم
علائم قند خون بالا یا قند خون پایین معمولاً قبل از کمای دیابتی ایجاد می شود.
قند خون بالا (هیپرگلیسمی)
اگر سطح قند خون خیلی بالا باشد، ممکن است موارد زیر ایجاد شود:
افزایش تشنگی، تکرر ادرار، تاری دید، خستگی یا ضعف، سردرد، حالت تهوع و استفراغ، تنگی نفس، درد معده
تنفس بد بو، دهان بسیار خشک
قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
اگر قند خون خیلی پایین است، ممکن است موارد زیر ایجاد شود:
لرزش، اضطراب، خستگی یا خواب آلودگی، ضعف، عرق کردن، گرسنگی، احساس سوزن سوزن شدن روی پوست، سرگیجه یا سبکی سر، سردرد، مشکل در صحبت کردن، تاری دید، گیجی، از دست دادن هوشیاری
برخی از افراد، به ویژه آنهایی که برای مدت طولانی به دیابت مبتلا بوده اند، به شرایطی مبتلا می شوند که به عنوان ناآگاهی هیپوگلیسمی شناخته می شود. این بدان معناست که آنها علائم هشدار دهنده ای که نشان دهنده افت قند خون باشد ندارند.
اگر فردی علائم قند خون بالا یا پایین را داشته باشد باید فوراً قند خون خود را اندازه‌گیری کند و بر اساس نتایج آزمایش، درمان دیابت خود را دنبال کند. اگر فرد به سرعت احساس بهبودی نکرد، یا شروع به بدتر شدن کرد، باید فوراً مراقبت های پزشکی را دریافت کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
کمای دیابتی یک اورژانس پزشکی است. اگر فردی علائم قند خون بالا یا پایین را داشته‌باشد و فکر کند ممکن است از هوش برود، باید فورا با ۱۱۵ تماس بگیرد.
علل
قند خون خیلی بالا یا خیلی پایین برای مدت طولانی ممکن است باعث مشکلات سلامتی جدی زیر شود که همه آنها می توانند به کمای دیابتی منجر شوند.
اگر سلول‌های ماهیچه‌ای گرسنه دریافت انرژی شوند، بدن ممکن است شروع به تجزیه چربی برای انرژی کند. این فرآیند اسیدهای سمی به نام کتون را تشکیل می دهد. اگر کتون (اندازه گیری شده در خون یا ادرار) و قند خون بالا وجود داشته‌باشد، به این بیماری کتواسیدوز دیابتی می گویند. اگر درمان نشود، می تواند به کمای دیابتی منجر شود. کتواسیدوز دیابتی در افرادی که دیابت نوع ۱ دارند شایع‌تر است. اما ممکن است در افرادی که دیابت نوع ۲ یا دیابت بارداری دارند نیز رخ دهد.
وقتی قند خون بسیار بالاست، قند اضافی از خون به ادرار می رود. این فرآیندی را آغاز می کند که مقدار زیادی مایع از بدن خارج می شود. اگر درمان نشود، می تواند منجر به کم آبی بدن و کمای دیابتی شود.
مغز برای عملکرد به قند (گلوکز) نیاز دارد. در موارد شدید، قند خون پایین (هیپوگلیسمی) ممکن است باعث بیهوشی شود. قند خون پایین می تواند ناشی از انسولین زیاد یا کمبود غذا باشد. ورزش بیش از حد شدید یا نوشیدن بیش از حد الکل می تواند همین اثر را داشته باشد.
عوامل خطر
هر فردی که دیابت دارد در معرض خطر کمای دیابتی است، اما عوامل زیر می توانند این خطر را افزایش دهند:
هنگامی که فردی بیمار یا مجروح باشد، سطح قند خون می تواند تغییر کند.
اگر قند خون خود را به درستی کنترل نکنید یا داروهای خود را طبق دستور پزشک خود مصرف نکنید، خطر ابتلا به مشکلات طولانی مدت سلامتی و خطر ابتلا به کمای دیابتی بیشتر است.
گاهی اوقات، افراد مبتلا به دیابت که همچنین دارای اختلالات خوردن هستند، ممکن است به امید کاهش وزن، آنطور که باید از انسولین خود استفاده نکنند. این یک کار خطرناک و تهدید کننده زندگی است و خطر کمای دیابتی را افزایش می دهد.
مصرف الکل می تواند اثرات غیر قابل پیش بینی بر قند خون داشته باشد. اثرات الکل ممکن است تشخیص اینکه چه زمانی علائم قند خون پایین وجود دارد را برای فرد سخت تر می کند. این می تواند خطر ابتلا به کمای دیابتی ناشی از هیپوگلیسمی را افزایش دهد.
مصرف مواد مخدر داروهای غیرقانونی، مانند کوکائین، می تواند خطر ابتلا به قند خون بالا و شرایط مرتبط با کمای دیابتی را افزایش دهد.
عوارض
اگر درمان نشود، کمای دیابتی می تواند منجر به آسیب دائمی مغز و مرگ شود.
پیشگیری
کنترل روزانه خوب دیابت می تواند در پیشگیری از کمای دیابتی کمک کند. رعایت نکات زیر نیز می‌تواند کمک کننده باشد:
میان وعده ها و وعده های غذایی مداوم می تواند در کنترل سطح قند خون کمک کند.
آزمایشات مکرر قند خون می تواند بگوید که آیا سطح قند خون در محدوده هدف است یا خیر. همچنین می تواند افراد دیابتی را در مورد بالا و پایین رفتن های خطرناک هشدار دهد. ورزش می تواند باعث کاهش سطح قند خون شود، حتی چند ساعت بعد، به خصوص اگر به طور منظم ورزش نکنید.
داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید. اگر مرتباً قند خون بالا یا پایین دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد دوز یا زمان مصرف دارو را تنظیم کنید.
افراد باید برنامه ای برای روز بیماری خود داشته باشند. بیماری می تواند باعث تغییر غیرمنتظره قند خون شود. اگر فردی بیمار است و نمی‌تواند غذا بخورد، ممکن است قند خون کاهش یابد
بهتر است افراد مبتلا به دیابت از یک دستبند یا گردنبند شناسایی پزشکی استفاده کنند. اگر فردی بیهوش باشد، دستبند یا گردنبند می تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار دوستان، همکاران و پرسنل اورژانس قرار دهد.
منابع علمی:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetic-coma/symptoms-causes/syc-20371475