داروی رژیمی دیابت به دسته ای از داروها اطلاق می شود که به طور خاص برای کمک به مدیریت سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت، به ویژه دیابت نوع ۲ طراحی شده اند. این داروها را می توان همراه با تغییرات رژیم غذایی و اصلاح شیوه زندگی برای دستیابی به کنترل بهتر بر سطح گلوکز (قند) خون، که برای پیشگیری از عوارض مرتبط با دیابت بسیار مهم است، استفاده کرد.
شناخت دیابت و مدیریت آن
دیابت یک بیماری مزمن است که زمانی رخ می‌دهد که بدن یا انسولین کافی (هورمونی که قند خون را تنظیم می‌کند) تولید نمی‌کند یا نمی‌تواند به طور موثر از انسولین تولید شده استفاده کند. این منجر به افزایش سطح قند خون می شود که می تواند در طول زمان باعث مشکلات جدی سلامتی از جمله بیماری قلبی، آسیب کلیوی و مشکلات عصبی شود.
هدف اولیه در درمان دیابت حفظ سطح قند خون در محدوده هدف مناسب است. این امر از طرق مختلف قابل دستیابی است، از جمله:
– تغییرات رژیم غذایی: پیروی از یک رژیم غذایی متعادل که بر غلات کامل، میوه ها، سبزیجات، پروتئین های بدون چربی و چربی های سالم تاکید دارد.
– فعالیت بدنی: ورزش منظم برای بهبود حساسیت به انسولین و سلامت کلی.
– داروها: استفاده از داروهای تجویز شده دیابت برای کمک به کنترل سطح قند خون.
انواع داروهای تخصصی رژیمی دیابت (همراه با توضیحات ساده)
دسته های مختلفی از داروهای دیابت وجود دارد که هر کدام از طریق مکانیسم های مختلفی برای کاهش قند خون کار می کنند. در اینجا چند نوع رایج وجود دارد:
- بیگوانیدها:
– متفورمین پرمصرف ترین دارو در این دسته است. این دارو عمدتاً با کاهش تولید گلوکز در کبد و بهبود حساسیت سلول های عضلانی به انسولین عمل می کند. این به کاهش موثر سطح قند خون کمک می کند.
- سولفونیل اوره:
– این داروها پانکراس را تحریک می کنند تا انسولین بیشتری ترشح کند. به عنوان مثال می توان به گلیپیزید و گلیبورید اشاره کرد. آنها اغلب زمانی استفاده می شوند که متفورمین به تنهایی به کنترل کافی قند خون دست پیدا نکند.
- مهارکننده های دیپپتیدیل پپتیداز-۴ (DPP-4):
– داروهایی مانند سیتاگلیپتین به افزایش تولید انسولین در پاسخ به وعده های غذایی و کاهش میزان گلوکز تولید شده توسط کبد بدون ایجاد هیپوگلیسمی (قند خون پایین) کمک می کند.
- آگونیست های پپتید-۱ شبیه گلوکاگون (GLP-1) :
– این داروهای تزریقی مانند لیراگلوتاید (ویکتوزا) و سماگلوتاید (Ozempic) از عملکرد هورمون های اینکرتین تقلید می کنند که ترشح انسولین را بعد از غذا افزایش می دهند. آنها همچنین به کاهش اشتها و کاهش وزن کمک می کنند.
- مهارکننده های کوترانسپورتر سدیم-گلوکز ۲ (SGLT2):
– داروهایی مانند امپاگلیفلوزین (Jardiance) با جلوگیری از بازجذب گلوکز در کلیه ها عمل می کنند که منجر به افزایش دفع گلوکز در ادرار می شود. این به کاهش سطح قند خون کمک می کند و همچنین ممکن است به کاهش وزن کمک کند.
- آمیلینومیمتیک:
– به عنوان مثال، پراملینتید (Symlin) یک داروی تزریقی است که تخلیه معده را کند می کند و ترشح گلوکاگون (هورمونی که برعکس انسولین موجب افزایش قند خون می‌شود) را بعد از غذا کاهش می دهد و به کنترل افزایش قند خون بعد از غذا کمک می کند.
ویژگی های داروهای رژیمی دیابت
داروهای رژیمی دیابت چندین ویژگی مهم دارند که به اثربخشی آنها کمک می کند:
– کنترل قند خون: عملکرد اولیه این داروها کاهش و تثبیت سطح گلوکز خون است.
– مدیریت وزن: برخی از داروهای دیابت، به ویژه آگونیست های GLP-1 و مهارکننده های SGLT2، می توانند باعث کاهش وزن شوند که برای بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مفید است.
– فواید قلبی عروقی: نشان داده شده است که برخی داروها خطر بیماری قلبی را کاهش می دهند و نتایج سلامت قلب و عروق را بهبود می بخشند.
– راحتی مصرف: بسیاری از داروهای دیابت به دو صورت خوراکی (قرص) و تزریقی در دسترس هستند که بر اساس ترجیحات بیمار، انعطاف پذیری را ممکن می سازد.
– درمان ترکیبی: اغلب، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی ترکیبی از کلاس های مختلف دارو را برای دستیابی به کنترل مطلوب قند خون متناسب با نیازهای فردی تجویز می کنند.
نتیجه گیری
به طور خلاصه، داروهای رژیمی دیابت نقش مهمی در مدیریت سطح قند خون افراد مبتلا به دیابت دارند. این داروها به اشکال مختلف وجود دارند و از طریق مکانیسم های مختلف برای کمک به حفظ کنترل گلوکز عمل می کنند و در عین حال مزایای بیشتری مانند کاهش وزن و بهبود سلامت قلب را نیز ارائه می دهند. برای افراد مبتلا به دیابت ضروری است که از نزدیک با ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی خود همکاری کنند تا مناسب ترین رژیم دارویی را در کنار تغییرات سبک زندگی برای مدیریت موثر بیماری خود تعیین کنند.
منابع:
https://www.healthline.com/health/diabetes/medications-list
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/type-2-diabetes/expert-answers/byetta/faq-20057955
https://sesamecare.com/blog/diabetes-drugs-for-weight-loss
https://diabetes.org/health-wellness/medication/oral-other-injectable-diabetes-medications
https://my.clevelandclinic.org/health/articles/12070-oral-diabetes-medications