سکته قلبی و سکته مغزی دو وضعیت پزشکی جدی هستند که هر کدام به نوعی به نقص در عملکرد سیستم عروقی مرتبط می‌شوند، اما علل، علائم و عوارض آن‌ها متفاوت است.
سکته قلبی (Myocardial Infarction)
تعریف:
سکته قلبی به معنای قطع ناگهانی جریان خون به بخشی از عضله قلب است که معمولاً به دلیل انسداد عروق کرونر ایجاد می‌شود. این وضعیت می‌تواند به آسیب دائمی به عضله قلب و در نهایت نارسایی قلبی منجر شود.
علل:
- ۱.آترواسکلروزیس: تجمع پلاک‌های چربی و کلسترول در دیواره عروق که باعث تنگی عروق می‌شود.
- ۲.لخته خون: ممکن است لخته‌ای در محل پلاک تشکیل شود و جریان خون را مسدود کند.
- ۳.اسپاسم عروق: انقباض ناگهانی عروق کرونر که می‌تواند به طور موقت جریان خون را کاهش دهد.
عوامل خطر:
- سن (بیشتر در افراد بالای۴۵ سال)
- سابقه خانوادگی بیماری قلبی
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- دیابت
- کلسترول بالا
- چاقی و عدم تحرک
علائم:
- درد یا فشار شدید در قفسه سینه که ممکن است به بازوها، گردن، فک یا پشت انتشار یابد.
- تنگی نفس
- تعریق سرد و ناگهانی
- تهوع یا استفراغ
- سرگیجه یا احساس سبکی سر
تشخیص:
- ECG(الکتروکاردیوگرام): برای بررسی فعالیت الکتریکی قلب.
- تست‌های خونی: برای شناسایی آنزیم‌های قلبی مانند تروپونین.
- تصویربرداری: مانند اکوکاردیوگرام یا آنژیوگرافی.
درمان:
- ۱.داروها: شامل آسپرین، داروهای رقیق‌کننده خون، بتابلاکرها، و داروهای کاهنده چربی.
- ۲.عمل جراحی: مانند آنژیوپلاستی و قرار دادن استنت یا عمل جراحی بای‌پس.
- ۳.تغییر سبک زندگی: رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، ترک سیگار و کنترل استرس.
پیشگیری:
- پیروی از یک رژیم غذایی سالم (کم چرب و غنی از میوه و سبزیجات)
- ورزش منظم (حداقل۱۵۰ دقیقه در هفته)
- کنترل وزن و فشار خون
- معاینات منظم پزشکی
—
سکته مغزی (Stroke)
تعریف:
سکته مغزی وضعیتی است که در آن جریان خون به بخشی از مغز قطع می‌شود. این وضعیت می‌تواند به دو نوع تقسیم شود: سکته مغزی ایسکمیک (مسدود شدن عروق) و سکته مغزی هموراژیک (خونریزی در مغز).
علل:
- ۱.سکته مغزی ایسکمیک:
- آترواسکلروزیس که باعث انسداد عروق می‌شود.
- لخته خون که ممکن است از ناحیه دیگری (مانند قلب) به مغز برسد.
- ۲.سکته مغزی هموراژیک:
- پاره شدن عروق خونی در مغز که منجر به خونریزی می‌شود.
- فشار خون بالا که می‌تواند به دیواره عروق آسیب بزند.
عوامل خطر:
- سن (بیشتر در افراد بالای۵۵ سال)
- سابقه خانوادگی سکته مغزی
- فشار خون بالا
- دیابت
- سیگار کشیدن
- کلسترول بالا
- بیماری‌های قلبی
علائم:
- ضعف ناگهانی یا بی‌حسی در صورت، بازو یا پا (به ویژه در یک سمت بدن).
- مشکل ناگهانی در صحبت کردن یا درک صحبت‌ها.
- اختلال ناگهانی در بینایی (دید دوگانه یا کوری).
- سرگیجه، عدم تعادل یا مشکل در راه رفتن.
تشخیص:
- CT ScanیاMRI: برای مشاهده آسیب‌های مغزی و نوع سکته.
- تست‌های خونی: برای بررسی عوامل خطر و وضعیت عمومی بیمار.
- تست‌های عصبی: برای ارزیابی عملکرد مغز.
درمان:
- ۱.سکته مغزی ایسکمیک:
- داروهای رقیق‌کننده خون مانند tPA (ترومبولیتیک) که باید در ساعات اولیه تجویز شود.
- جراحی برای حذف لخته خون.
۲.سکته مغزی هموراژیک:
- کنترل خونریزی و فشار intracranial.
- جراحی برای ترمیم عروق آسیب‌دیده.
پیشگیری:
- کنترل فشار خون و دیابت.
- تغییر سبک زندگی شامل رژیم غذایی مناسب و ورزش.
- ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل.
- معاینات منظم پزشکی و مدیریت عوامل خطر.
پس:
تفاوت‌های کلیدی
- علت: سکته قلبی معمولاً ناشی از مشکلات عروقی در قلب است، در حالی که سکته مغزی به مشکلات عروقی در مغز مربوط می‌شود.
- علائم: علائم سکته قلبی بیشتر مربوط به درد قفسه سینه و مشکلات تنفسی است، در حالی که علائم سکته مغزی شامل ضعف ناگهانی و اختلالات گفتاری است.
- عوارض: هر دو وضعیت می‌توانند منجر به عوارض جدی و حتی مرگ شوند، اما عوارض ناشی از هر یک متفاوت است. سکته قلبی ممکن است به نارسایی قلبی منجر شود، در حالی که سکته مغزی می‌تواند باعث ناتوانی‌های حرکتی و شناختی شود.
▎نتیجه‌گیری
سکته قلبی و سکته مغزی هر دو شرایط پزشکی جدی هستند که نیاز به تشخیص و درمان فوری دارند. آگاهی از علائم، عوامل خطر و روش‌های پیشگیری می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این شرایط کمک کند. در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد تا اقدامات لازم انجام شود.
منابع
برای اطلاعات بیشتر و تحقیقات مرتبط، می‌توانید به منابع زیر مراجعه کنید:
• American Heart Association (AHA)
• National Institutes of Health (NIH)
- مقالات علمی منتشر شده در مجلات پزشکی مانند “The New England Journal of Medicine” و “Stroke“