مدیریت دارویی

مدیریت دارویی در دیابت

دیابت درمان ندارد اما به خوبی قابل کنترل است. اگر مبتلا به دیابت هستید علاوه بر داشتن سبک زندگی سالم مانند تغذیه مناسب، فعالیت بدنی کافی، مدیریت استرس، ترک سیگار، دخانیات و الکل و .. لازم است بر اساس نوع دیابت و وضعیت بیماری و با تجویز پزشک باید داروهای خاصی را مصرف نمایید. مدیریت مصرف داروهای تجویز شده برای کنترل قند خون و پیشگیری از ابتلا به عوارض دیابت ضروری است. دو دسته کلی دارو برای کنترل قند خون استفاده می‌شود:

انسولین

انسولین هورمونی است که در لوزالمعده یا پانکراس ساخته شده و باعث تنظیم سطح گلوکز (قند) در بدن می‌شود. برای تولید انرژی در اندام‌های مختلف، انسولین باید قند را از جریان خون به سلول‌های بدن منتقل کند. اگر هورمون انسولین به اندازه کافی تولید نشود، انتقال قند به سلول‌ها کاهش پیدا کرده و در خون تجمع می‌یابد. در افراد مبتلا به دیابت انسولین به اندازه کافی تولید نشده و در بعضی افراد برای جبران آن باید انسولین تزریق شود. تزریق انسولین در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک، بعضی از بیماران مبتلا به دیابت نوع دو و دیابت بارداری انجام می‌شود. شما نمی‌توانید انسولین را بصورت خوراکی مصرف کنید. این هورمون باید توسط سرنگ، قلم انسولین یا پمپ انسولین تزریق گردد.

داروهای خوراکی کاهش دهنده قند خون:

داروهای خوراکی کاهش دهنده قند خون قند، با فعال‌سازی سلول‌های تولیدکننده انسولین در لوزالمعده یا کاهش مقاومت بدن در برابر انسولین، میزان قند خون را کاهش می‌دهند و برای دیابت نوع دو استفاده می‌شوند. بیمارانی که از این داروها استفاده می‌کنند باید با مکانیسم عمل آنها آشنا شوند و به مشکلات ممکن ناشی از مصرف آنها آگاه باشند. بیماران دیابتی نوع دو باید از زمان تشخیص بیماری، حتی اگر قند خون آنها زیاد بالا نباشد، درمان را شروع کنند و در کنار رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی، داروهای خوراکی را مصرف کنند. نکته مهم این است که برای مدیریت دیابت نوع دو، این سه عنصر به همراه یکدیگر ضروری هستند و با وجود مصرف قرص، رعایت برنامه غذایی مناسب و ورزش منظم همچنان ضروری است.

کدام‌یک از انواع داروهای دیابت برای من مناسب است؟

پزشک با توجه به عواملی مانند، سن فرد، نوع دیابت، سبک زندگی، سطح سواد، دسترسی به داروها، پوشش بیمه، وضعیت کنترل قند خون، دفعات افت قندخون، افت قند شبانه و … داروی مناسب فرد را تجویز می‌کند.

بنابراین داروی تجویزشده توسط پزشک، بهترین دارو برای شماست.

نکات مهم:

• هیچگاه نوع، مقدار و زمان مصرف داروهای خود را بدون اجازه پزشک تغییر ندهید؛

• بهتر است نام، مشخصات و نحوه مصرف داروی خود را روی برگه‌ای به همراه داشته باشید و در هر بار مراجعه به پزشک اطلاعات آن را با ایشان مرور کنید؛

• اگر به‌دلیل بیماری دیگری به پزشک مراجعه می‌کنید حتما پزشک را از وجود دیابت خود آگاه کنید و نام داروهای مصرفی خود را به ایشان بگویید، زیرا بعضی از داروها به علت تداخل دارویی، اثر قرص‌های کنترل‌کننده قند خون را کم یا زیاد می‌کنند.

انواع انسولین

انواع مختلف انسولین برای درمان دیابت استفاده می‌شوند. انواع انسولین بر اساس خصوصیات زیر طبقه بندی می‌شوند:

زمان شروع اثر: مدت زمانی که در آن انسولین پس از تزریق شروع به فعالیت می‌کند.

زمان اوج اثر: مدت زمانی که انسولین پس از تزریق به حداکثر فعالیت خود می‌رسد.

طول اثر: کل مدت زمان فعال بودن انسولین در بدن.

بر این اساس انواع انسولین شامل:

۱- انسولین سریع اثر (Rapid-acting)

این نوع انسولین ۱۵ تا ۲۰ دقیقه قبل از غذا استفاده می‌شود، در عرض ۱۵-۵ دقیقه شروع به اثر می‌کند، یک تا دو ساعت بعد از تزریق، به اوج اثر خود می‌رسد و حدود ۴ ساعت ماندگاری دارد.

۲- انسولین کوتاه اثر (Short-acting)

انسولین کوتاه اثر یا رگولار هم قبل از غذا استفاده می‌شود، با این تفاوت که اثر این نوع انسولین دیرتر از انسولین‌‌های سریع اثر، شروع می‌شود، بنابراین باید حداقل ۳۰ دقیقه قبل از غذا تزریق شود. این دارو در ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه به اوج اثر خود می‌رسد و حدود ۴ تا ۶ ساعت طول می‌کشد تا اثراتش از بین برود.

۳- انسولین متوسط اثر (Intermediate-acting)

اثر انسولین با اثر متوسط که انسولین NPH نیز نامیده می‌شود، حدود ۱ تا ۲ ساعت پس از تزریق شروع می‌شود و بعد از ۶ تا ۸ ساعت به اوج اثر می‌رسد و ۱۲ تا ۱۸ ساعت در بدن باقی می‌ماند. توجه داشته باشید NPH ظاهری کدر و شیری‌رنگ دارد و برای اینکه اثربخشی مطلوبی داشته باشید، لازم است کاملا یکنواخت باشد، بنابراین پیش از تزریق باید به ‌آرامی آن را در کف دست بغلتانید و مخلوط‌ کنید.

۴- انسولین طولانی اثر (Long-acting)

انسولین‌های طولانی اثر نسبت به سایر انسولین‌ها اثر خود را دیرتر شروع می‌کنند و مدت بیشتری اثر آن‌ها در بدن باقی می‌ماند. زمان شروع اثر این انسولین‌ها، ۲ تا ۴ ساعت بعد از تزریق است و معمولا حدود ۲۴ ساعت در بدن باقی می‌مانند.

انواع مختلف انسولین‌ها همانند دونده‌های المپیک هستند؛ برخی مانند دونده‌های دوسرعت هستند و با سرعت مسابقه را آغاز می کنند، در طول مسیر با بیشترین سرعت می‌دوند و زود به نقطه پایان می‌رسند. برخی مانند دونده‌های ماراتن هستند؛ به آرامی شروع می‌کنند و به مدت طولانی به صورت آرام و یکنواخت به حرکت خود ادامه می‌دهند. برخی دیگر نیز حالتی بین این دو نوع دارند یعنی نه خیلی سریع اثر می‌کنند و نه خیلی کند.

انسولین‌های سریع اثر و کوتاه اثر به عنوان انسولین‌های غذایی مسئول کنترل قند ۲ ساعت بعد از غذا هستند و انسولین متوسط اثر و طولانی اثر به عنوان انسولین پایه باید همیشه در بدن باشند و مسئول کنترل قند ناشتا هستند.

احتمالا بیشتر افراد به چند تزریق روزانه نیاز خواهند داشت که شامل ترکیبی از یک انسولین طولانی اثر و یک انسولین سریع الاثر است. این تزریق‌ها بیشتر شبیه استفاده طبیعی بدن از انسولین هستند و تاثیر بهتری نسبت به رژیم‌های قدیمی‌تر انسولین دارند. ترکیبی از سه یا بیشتر تزریق انسولین در روز نشان داده است که سطح قند خون بهبود بیشتری دارد.

بهترین زمان تزریق انسولین

برای انتخاب بهترین زمان تزریق انسولین به دستور پزشک توجه کنید و طبق آن رفتار کنید ولی به طور کلی لازم است به زمان‌های تست قند خون، زمان صرف غذا و نوع انسولین توجه کنید و حواستان به نکات زیر هم باشد:

قندخونتان را حداکثر تا ۳۰ دقیقه قبل از غذا بررسی کنید.

اگر انسولین سریع‌الاثر را پیش از غذا تزریق می‌کنید، بلافاصله وعدۀ غذایی را میل کنید و در رابطه با انسولین رگولار یا کوتاه‌اثر حواستان باشد که مدت‌ زمان تزریق تا صرف غذا بیشتر از ۳۰ دقیقه نشود.

انسولین متوسط و طولانی اثر را هر روز سر ساعت مشخصی تزریق کنید.

دوز استاندارد یا معمولی برای انسولین وجود ندارد. دوز موردنیاز شما، همان میزانی است که برای کنترل صحیح قند خونتان نیاز دارید. پزشک دوز مناسب انسولین را برای شما تجویز می‌کند.

کدام‌یک از انسولین‌ها برای من مناسب است؟

پزشک با توجه به عواملی مانند، سن فرد، نوع دیابت، سبک زندگی، سطح سواد، دسترسی به داروها، پوشش بیمه، وضعیت کنترل قند خون، دفعات افت قندخون، افت قند شبانه و … انسولین مناسب فرد را تجویز می‌کند. بنابراین انسولین تجویزشده توسط پزشک، بهترین انسولین برای شماست.

محل‌های تزریق انسولین

با توجه به این‌که تزریق انسولین در خانه و عموما توسط خود فرد انجام می‌شود، طبیعتا اولین سوالی که پیش می‌آید این است که چه محل‌هایی از بدن برای تزریق انسولین مناسب‌تر هستند؟

برای فهمیدن جواب این سوال، خوب است بدانید که فرآورده انسولین باید به صورت زیرجلدی تزریق شود یعنی باید دارو از طریق سوزن، به لایه چربی زیر پوست برسد. به این ترتیب این لایه چربی انسولین را داخل خود نگه می‌دارد و آرام آرام به داخل جریان خون آزاد می‌کند. اگر تزریق درست انجام نشود و انسولین به داخل عضله یا رگ تزریق شود، به سرعت جذب می‌شود و می‌تواند باعث افت قند خون یا هایپوگلایسمی شود.

به همین دلیل انسولین باید به قسمت‌هایی از بدن تزریق شود که دارای مقدار مناسبی چربی باشد ضمن این که تزریق به آن نواحی برای فرد راحت هم باشد. باتوجه به این نکات، مناسب‌ترین محل‌هایی از بدن که عموما برای تزریق انسولین پیشنهاد می‌شوند شامل شکم (سریع ترین جذب)، قسمت پشت بازو، ران‌ها و باسن هستند:

 

این که شما کدام‌یک از این نواحی را برای تزریق انتخاب کنید به خود شما بستگی دارد ولی بهتر است محلی را انتخاب کنید که روی محل و نحوه تزریق تسلط داشته باشید ضمن این‌که در انتخاب محل تزریق حتما چند نکته را در نظر داشته باشید:

• به طور معمول، ناحیه شکم بیشتر از بقیه نقاط برای تزریق انسولین انتخاب می‌شود چون سطح بیشتری دارد و به دلیل جریان خون بیشتر این ناحیه، جذب انسولین از این قسمت سریع‌تر است. به همین دلیل انسولین‌های سریع اثر بهتر است به ناحیه شکم تزریق شوند. فقط تزریق به فاصله ۵ سانتی‌متری ناف (۴ انگشت کنار هم) انجام شود.

• در صورتی که فرد خودش باید انسولین تزریق کند، بهتر است ناحیه باسن و پشت بازو را به عنوان محل تزریق انتخاب نکند چون دیدن محل تزریق و تنظیم زاویه تزریق توسط خود شخص در این ناحیه مشکل است.

• میزان جذب انسولین با فعالیت فیزیکی و ورزش بیشتر می‌شود بنابراین در صورتی که فرد تصمیم دارد بعد از تزریق انسولین ورزش کند و یا برای کسانی که کلا فعالیت فیزیکی زیادی دارند، ناحیه ران‌ها و بازو انتخاب مناسبی نیستند چون این نواحی عضلات بیشتری دارند و در فعالیت فیزیکی بیشتر درگیر می‌شوند.

گردش در محل تزریق

شکم، ران، باسن و پشت بازو مکان‌های مناسب برای تزریق انسولین هستند که لازم است از تمامی این محل‌ها برای تزریق استفاده شود. یکی از اشتباهات رایج در تزریق انسولین، عدم استفاده از تمامی محل‌های تزریق است به عنوان مثال اگر شما فقط در ناحیه شکم تزریق می‌کنید یا فقط از پا و شکم برای تزریق استفاده می‌کنید این به این معناست که گردش صحیح در محل تزریق را رعایت نمی‌کنید.

گردش صحیح در محل تزریق یعنی هر هفته از یک محل تزریق استفاده شود و در محل تزریق، هر تزریق با تزریق بعدی ۱ تا ۲ سانتی‌متر فاصله داشته باشد.

به‌عنوان‌مثال اگر می‌خواهید گردش صحیح در شکم داشته باشید به این روش عمل کنید:

• محل تزریق انسولین در شکم را مشخص کنید و آن را مانند شکل به ۴ قسمت تقسیم کنید؛

• از هر قسمت کوچک شکم برای یک هفته استفاده کنید مثلا قسمت سمت راست‌ بالای شکم را برای این هفته و قسمت سمت چپ و بالایی شکم را برای هفته بعد در نظر بگیرید؛

• یک الگو حرکت دایره‌ای را برای هر تزریق در این مناطق کوچک انتخاب کنید به‌طوری‌ که هر تزریق با تزریق دیگر فقط ۱-۲ سانتی‌متر فاصله داشته باشد؛

• بعد از پایان هفته از قسمت دیگر برای تزریق استفاده کنید.

معایب عدم گردش در محل تزریق

تزریق مکرر انسولین در یک محل و یا تزریق بدون توجه به گردش صحیح در ایجاد لیپوهایپرتروفی (بزرگ و متورم‌شدن بافت چربی زیر پوست) نقش دارد. تزریق در محلی که دچار لیپوهایپرتروفی شده است با ایجاد مشکلاتی مانند کاهش سرعت جذب انسولین، ایجاد نوسانات قندی، افزایش تعداد دفعات افت قند خون، افزایش هموگلوبین ای وان سی (HbA1c) و احتمال کتواسیدوز دیابتی می‌تواند مدیریت دیابت را سخت و دشوار ‌کند. رعایت گردش صحیح در محل تزریق انسولین می‌تواند از عوامل مؤثر در پیشگیری از این مشکلات باشد.

مراحل تزریق انسولین

مهم‌ترین نکته در تزریق انسولین این است که تزریق باید به نحوی انجام شود که دارو به بافت چربی زیر پوست برسد و وارد بافت عضلانی نشود. به همین دلیل در ادامه به صورت قدم به قدم برایتان توضیح می‌دهیم که تزریق انسولین به چه شکل و طی چه مراحلی باید انجام شود.

نکات مهم

• زاویه تزریق به طور معمول باید ۹۰ درجه باشد اما در بعضی موارد می‌توان تزریق را با زاویه ۴۵ درجه انجام داد. در واقع در مواردی که نگران واردشدن سوزن به بافت عضلانی زیر پوست هستیم پیشنهاد می‌شود که تزریق با زاویه ۴۵ درجه انجام شود. به همین دلیل در کودکان و همینطور بزرگسالانی که لاغر هستند زاویه ۴۵ درجه برای تزریق پیشنهاد می‌شود. همچنین در صورتی که طول سرسوزن بیشتر از ۶ میلی‌متر باشد معمولا پیشنهاد می‌شود که تزریق با زاویه ۴۵ درجه انجام شود.

• یک نکته مهم هم درباره جمع‌کردن پوست به حالت نیشگون وجود دارد و آن این است که این کار باید به نحوی انجام شود که فقط پوست زیر دست جمع شود و عضله زیر پوست همراه آن جمع نشود. برای انجام صحیح این کار بهتر است فقط از دو انگشت شصت و اشاره برای جمع کردن پوست استفاده شود و منطقه‌ای هم که زیر دست جمع می‌شود زیاد کوچک نباشد. جمع کردن پوست در همه موارد لازم نیست و فقط برای کودکان و بزرگسالان لاغر همیشه ضرورت دارد. در حالی‌که مثلا برای بزرگسالانی که وزن نرمال دارند و از سوزن با طول ۴ میلی‌متر استفاده می‌کنند ضرورت ندارد.

چطور می‌توانیم انسولین را بدون درد تزریق کنیم؟

همان‌طور که قبلا توضیح دادیم، در حال حاضر تنها راه مصرف انسولین، تزریق زیرجلدی آن است و هنوز روش تایید شده دیگری برای مصرف آن در دسترس نیست. گرچه امروزه سوزن‌ها نازک‌تر و کوتاه‌تر شده‌اند که درد تزریق را به طور قابل ملاحظه‌ای کم می‌کند، اما به هر حال تزریق از طریق سوزن با یک درد و سوزش مختصر همراه است که ممکن است برای کودکان یا افرادی که ترس از سوزن دارند ایجاد نگرانی و اضطراب کند و همکاری و پذیرش آن‌ها را پایین بیاورد.

به همین دلیل برای رفع این چالش، در ادامه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنیم که به تجربه تزریق بدون درد انسولین کمک می‌کند و می‌تواند برای کسانی که نگران درد تزریق هستند تا حد زیادی راهگشا باشد:

• انتخاب سایز مناسب برای سرسوزن

به طور معمول هر چه طول انسولین کوتاه‌تر و قطر آن نازک‌تر باشد، درد تزریق هم کمتر می‌شود به همین دلیل سرسوزن‌های با طول ۴ میلی‌متر یکی از بهترین انتخاب‌ها برای طول سرسوزن به حساب می‌آید و عموما برای اکثر افراد هم مناسب هستند اما به هر حال بعضی افراد ممکن است به دلایل مختلف به سرسوزن‌های بلندتر نیاز داشته باشند. به همین دلیل بهتر است با پزشکتان مشورت کنید تا کوتاه‌ترین و نازک‌ترین سرسوزنی راکه برای شما مناسب است پیشنهاد بدهد. این راهکار کمک می‌کند تا یک قدم به کم کردن درد تزریق نزدیک‌تر ‌شوید.

• استفاده از سرسوزن جدید در هر تزریق

بعضی افراد فکر می‌کنند چون فقط خودشان از سرسوزن و سرنگ برای تزریق استفاده می‌کنند، اشکالی ندارد که یک سرسوزن را برای دو یا چند بار تزریق استفاده کنند. اما مسئله اینجاست که سرسوزن‌ها بعد از هربار تزریق کندتر می‌شوند که همین مسئله باعث بیشتر شدن درد تزریق می‌شود. پس فراموش نکنید که هر سوزن فقط برای یک‌بار تزریق است و هر بار باید یک سرسوزن جدید برای تزریق استفاده کنید.

• ماساژ ناحیه تزریق

بعضی از افراد دیابتی اظهار می‌کنند که وقتی چند دقیقه قبل از تزریق، محل تزریق را با ملایمت ماساژ می‌دهند، درد تزریق خیلی کم می‌شود. بنابراین می‌توانید محل تزریق را کمی ماساژ بدهید و بعد تزریق کنید تا ببینید آیا برای شما هم همین نتیجه به دست می‌آید یا نه.

• دقت در انتخاب محل تزریق

یکی از دلایل درد هنگام و بعد از تزریق انسولین این است که سرسوزن به جای بافت چربی، با عضله، رگ یا عصب برخورد می‌کند. بنابراین فقط در محل‌هایی که قبلا گفته شد یعنی شکم، باسن، ران و بازوها تزریق کنید چون مقدار بافت چربی این مناطق مناسب است و احتمال برخورد سرسوزن با عضله، رگ یا عصب کمتر است. ضمن این‌که بیشتر افراد دیابتی اعتقاد دارند که تزریق در ناحیه شکم از همه کمتر درد دارد. همچنین اگر موقع وارد کردن سرسوزن به پوست با درد غیرمعمول یا مقاومت غیرعادی دربرابر ورود سوزن مواجه شدید، سوزن را از پوست خارج کنید و محل دیگری را برای تزریق انتخاب کنید چون احتمالا سوزن به جای چربی وارد عضله یا عصب شده است.

نکته دیگر این‌که هیچوقت نزدیک مفصل، زخم یا جای زخم تزریق نکنید چون در این نواحی درد تزریق زیاد است. حتی بعضی از افراد دیابتی اعتقاد دارند که تزریق داخل ریشه موها هم دردناک است بنابراین بهتر است ترجیحا محل تزریق از ریشه موها فاصله داشته باشد تا درد کمتری هنگام تزریق ایجاد شود.

• دمای انسولین

یکی دیگر از مواردی که می‌تواند روی درد تزریق تاثیر داشته باشد دمای انسولینی است که تزریق می‌شود. درواقع تزریق انسولین سرد دردناک‌تر از انسولینی است که به دمای اتاق رسیده باشد به همین دلیل با توجه به این‌که ویال‌ها یا قلم‌های انسولین تا قبل از این که برای اولین بار استفاده شوند در یخچال نگهداری می‌شوند، حتما قبل از استفاده صبر کنید تا انسولین به دمای اتاق برسد و بعد آن را تزریق کنید.

توجه داشته باشید که ویال و قلم انسولین را بعد از اولین استفاده می‌توان به مدت یک ماه در دمای اتاق نگهداری کرد اما بعد از یک ماه اگر چیزی از داروی آن‌ها باقی مانده بود دیگر قابل استفاده نیست و باید دور ریخته شود.

• سرعت تزریق

یک مورد دیگر که در مقدار درد تزریق تاثیر می‌گذارد سرعت و نحوه وارد کردن سرسوزن به زیر پوست است. در حقیقت هر چقدر در وارد کردن سرسوزن به پوست فرزتر و مسلط‌تر عمل کنید درد کمتری حس می‌کنید. سرسوزن باید با یک فشار ثابت و کنترل شده، بدون لرزش و جلو و عقب شدن وارد پوست شود ضمن این‌که فشار بیش از حد هم به پوست وارد نشود تا آسیب ایجاد نکند.

بعضی افراد به دلیل ترس ناشی از تزریق، آهسته آهسته، با ترس و لرزش دست سرسوزن را وارد پوست می‌کنند که همین مسئله درد تزریق را بیشتر می‌کند و یا این‌که برعکس با عجله و فشار زیاد این کار را می‌کنند که باعث آسیب دیدن پوست می‌شود و درد ایجاد می‌کند.

نکته دیگر این‌که سرعت تزریق انسولین هم اهمیت دارد و انسولین باید به آرامی و با سرعت یکنواخت تزریق شود چون تزریق سریع و ناگهانی آن می‌تواند باعث درد شود.

• خشک کردن پوست

وارد شدن سوزن به پوست مرطوب سخت‌تر است به همین دلیل تزریق در پوست مرطوب دردناک‌تر است. بنابراین قبل از تزریق انسولین حتما از خشک بودن محل تزریق مطمئن شوید و اگر با پد الکلی محل را تمیز کردید صبر کنید تا کاملا خشک شود و بعد انسولین را تزریق کنید.

• آرامش هنگام تزریق

استرس و اضطراب باعث می‌شود که عضلات منقبض شوند و همین مسئله درد تزریق را بیشتر می‌کند. پس سعی کنید موقع تزریق آرامش داشته باشید و عضلات خود را شل کنید. به همین دلیل بهتر است موقع تزریق بنشینید چون شل کردن عضلات در حالت ایستاده سخت‌تر است. قبل از تزریق و در زمان تزریق آرام و عمیق نفس بکشید و اگر حس می‌کنید به شما کمک می‌کند، موقع تزریق به یک موسیقی آرامش بخش گوش کنید.

• استفاده از کیسه یخ

یکی از راهکارهای ساده برای کم کردن درد تزریق، گذاشتن کیسه یخ روی محل مورد نظر، چند دقیقه قبل از تزریق است. در واقع یخ باعث بی‌حس شدن پوست می‌شود و وارد شدن سرسوزن به آن کمتر حس می‌شود.

• تغییر محل تزریق

برای بعضی افراد، تزریق در یک قسمت خاص از بدن آسان‌تر است و ترجیح می‌دهند انسولین را همیشه در همان محل تزریق کنند. اما بهتر است در نظر داشته باشید که تزریق مکرر در یک محل ثابت می‌تواند به مرور زمان باعث دردناک‌شدن تزریق شود. بنابراین حتما طبق یک برنامه مشخص، به طور مرتب محل تزریق را عوض کنید.

چطور سرسوزن‌ها و سرنگ‌های‌ مصرف شده انسولین را دور بیاندازیم؟

هر فرد دیابتی که انسولین تزریق می‌کند روزانه چندین تزریق انجام می‌دهد که در هر بار باید یک سرنگ یا سرسوزن جدید استفاده کند و بعد هم آن‌ها را دور بیاندازد. به این ترتیب در عرض یک مدت کوتاه، مقدار زیادی زباله ایجاد می‌شود که با زباله‌های معمولی فرق دارد.

این سرسوزن‌ها و سرنگ‌های مصرف شده، همگی آلوده هستند و نباید با زباله‌های معمولی مخلوط شوند چون ضمن این‌که باعث آلودگی محیط زیست می‌شوند، می‌توانند برای دیگران ایجاد آسیب‌دیدگی کنند و منجر به انتقال بیماری‌های عفونی شوند. به همین دلیل هر فرد دیابتی باید یاد بگیرد که این زباله‌ها را به شکل صحیح جمع‌آوری و دفع کند تا برای دیگران مشکل ساز نشوند.

نکته اول این‌که چون این اقلام نوک تیز هستند می‌توانند کیسه‌های پلاستیکی یا پارچه‌ای را سوراخ کنند و به همین دلیل این کیسه‌ها برای نگهداری آ‌ن‌ها مناسب نیستند.

بهترین وسیله برای نگهداری این زباله‌ها، ظروف جمع‌آوری ایمن (safety box ) هستند که می‌توان آن‌ها را از بعضی فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی خریداری کرد. این ظروف اندازه‌های مختلفی دارند و بعضی از آن‌ها کوچک هستند و می‌توان آن‌ها در جیب لباس یا کیف نگهداری و حمل کرد و برای استفاده در محل کار یا سفر مناسب هستند.

اگر امکان خرید این ظروف را ندارید می‌توانید از یک ظرف دردار که محکم، غیر قابل نفوذ، مقاوم به پارگی و دارای حجم و ابعاد مناسب باشد استفاده کنید. مثلا می‌توانید از ظرف پلاستیکی خالی مواد شوینده استفاده کنید و سرسوزن‌ها را بعد از استفاده داخل آن بیاندازید.

وقتی حدود سه چهارم ظرف پر شد، درب آن را به طور کامل ببندید و محکم کنید و روی آن یک برچسب هشدار دهنده با مضمون ” احتمال آلودگی با اشیاء تیز و برنده عفونی” بچسبانید. سپس با شهرداری (شماره ۱۳۷) تماس بگیرید یا شخصا آن‌ها را به مراکز امحا این نوع زباله‌ها تحویل بدهید.

سرنگ انسولین

برای بیماران دیابتی نوعی از سرنگ طراحی و تولید شده است که کاربری راحتی داشته و به آسانی می‌توان از آن استفاده کرد. تزریق با سرنگ انسولین، بسیار راحت بوده و با دیدن یک بار آموزش، خود بیمار نیز می‌تواند به خود تزریق کند.

هر سرنگ انسولین دارای سه قسمت است؛

۱- سر سوزن

جنس سر سوزن از استیل ضد زنگ و یک لایه نازک سیلیکونی تشکیل شده است. سوزن‌های انسولین نیز بسته به اندازه سرنگ، در اندازه‌ها و ضخامت‌های مختلف وجود دارند. طول سوزن در انواع سرنگ انسولین تعیین کننده میزان نفوذ آن به بدن فرد می‌باشد. سوزن‌های انسولین فقط برای تزریق به صورت زیرجلدی بوده و نباید به عضلات وارد شوند.

با توجه به اینکه سرسوزن‌های انسولین در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند، در انتخاب سرسوزن‌های انسولین دو مشخصه از آن‌ها مورد توجه است:

• طول سوزن

• قطر یا گیج سوزن (Gauge)

واحد گِیج عددی است که میزان ضخامت سرسوزن را با آن مشخص می‌کنند. هرچقدر عدد گیج بالاتر باشد، ضخامت سرسوزن کمتر می‌شود. تاکنون سرسوزن‌ها در گیج‌های ۲۹، ۳۰، ۳۱، ۳۲، ۳۳ و ۳۴ تولید شده اند و سرسوزن با گیج ۳۴ نازک‌ترین سرسوزن می‌باشد که با توجه به ظرافت بالا، می‌بایست فقط و فقط یک نوبت تزریق با آن انجام شود.

۲- سیلندر یا بدنه

سیلندر یک فضای توخالی است که مایع انسولین را در خود نگه می‌دارد و بر روی آن یک صفحه مدرج به منظور اندازه‌گیری واحد استاندارد انسولین وجود دارد که می‌توان مقدار واحد تزریق انسولین را مشخص کرد. سرنگ‌های انسولین در سه اندازه و معیار، ۱۰۰ واحدی (۱ میلی‌لیتر یا سی‌سی)، ۵۰ واحدی (۵/۰ میلی‌لیتر) و یا ۳۰ واحدی (۳/۰ میلی‌لیتر) تولید می‌گردند.

۳- پیستون

پیستون یک استوانه تو پر و بخشی از انواع سرنگ انسولین است که به صورت مکانیکی به عقب کشیده می شود تا مایع به درون سیلندر وارد شود و وظیفه‌ی ورود و خروج مایع را بر عهده دارد.

سرنگ انسولین بدون درد

شاید عمل تزریق در ذهن انسان همواره یادآور درد می‌باشد اما امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی شاهد ساخت سرنگ‌هایی برای تزریق بدون درد هستیم. این سرنگ‌ها دارای سر سوزنی به قطر ۰.۲ میلی‌متر می‌باشند. این ضخامت سرسوزن سرنگ انسولین باعث می‌شود، بیمار در هنگام تزریق انسولین دردی را متحمل نشود .در حال حاضر در کشور ایران نیز این نوع سرنگ تولید می‌شود که نسبت به انواع خارجی کیفیت، قابل قبولی دارد.

خطرات استفاده مکرر از یک سرسوزن

سرسوزن تزریق انسولین یکی از تجهیزات یکبار مصرف دیابت است با وجود توصیه پزشکان به یکبار تزریق با هر سرسوزن، بسیاری از افراد به دلیل عدم آگاهی از خطرات و عوارض تزریق چندباره با یک سرسوزن، این توصیه ها را جدی نمی‌گیرند.

با توجه به تکنولوژی‌های بکار رفته در تولید سر سوزن و ظرافت بسیار بالای آن، تزریق مکرر می‌تواند به ساختار سوزن آسیب رسانده و می‌تواند خطرات زیر را به دنبال داشته باشد:

• درد به هنگام تزریق

نوک سرسوزن که از ظرافت بسیار بالایی برخوردار است، در اولین تزریق دچار آسیب های جزئی شده و می‌تواند با تکرار تزریقات و بر هم خوردن ساختار اولیه، احساس درد را هنگام ورود سرسوزن یا خروج آن از پوست ایجاد نماید. اگر شما نیز هنگام تزریق انسولین احساس درد می‌کنید، بهتر است ضمن اطمینان از تکنیک صحیح تزریق، از سر سوزن‌های جدید برای تزریق انسولین استفاده نمایید.

• رشد باکتری

پس از اولین تزریق با سرسوزن و خروج سوزن از بدن، باکتری‌هایی در سطح سوزن مشاهده می‌شوند که با تکرار تزریق به مرور افزایش یافته و می‌توانند به بروز بیماری‌های پوستی منجر شوند. با اینکه این باکتری‌ها عموما از باکتری‌هایی هستند که بطور طبیعی در سطح پوست زندگی می‌کنند، با این حال خطر آلودگی با باکتری‌های بیماری‌زا در صورت تزریق مکرر با یک سرسوزن نیز به مرور افزایش می‌یابد.

• بروز لیپوهایپرتروفی (بزرگ و متورم‌شدن بافت چربی)

تحقیقات نشان می‌دهند که تزریق مکرر با یک سرسوزن، احتمال بروز عارضه پوستی لیپوهایپرتروفی را بطور جدی افزایش می‌دهد. برای آشنایی با این عارضه و راهکارهای پیشگیری از آن، مقاله لیپوهایپرتروفی را مطالعه نمایید.

• شکستن و جدا شدن نوک سرسوزن

تزریق مکرر با یک سرسوزن می‌تواند منجر به آسیب نوک سوزن و جداشدن قسمت‌های کوچکی از سرسوزن شود که در زمان تزریق، داخل پوست باقی می‌مانند و واکنش‌های پوستی مانند التهاب، درد و عفونت را به دنبال دارند.

قلم انسولین

بیماران دیابتی برای کنترل قند خون خود نیازمند تزریق انسولین هستند، به همین جهت همواره دچار مشکلات متعددی از قبیل ترس و واهمه از تزریق، عدم امکان دقیق تنظیم دوزاژ مورد نیاز، فراموشکاری در به همراه داشتن انسولین و مواردی از این قبیل بوده‌اند. به همین دلیل طی سال‌های اخیر برای برطرف کردن این مشکلات قلم انسولین ساخته شده است.

قلم انسولین یک دستگاه تزریق انسولین است که در دو نوع یکبار مصرف و کارتریج قابل تعویض در اختیار بیماران قرار می گیرد. انسولین موجود در قلم‌های انسولین می‌تواند ساده یا مخلوط باشد که نوع ساده شامل یک نوع انسولین است و در نوع مخلوط آن ترکیبی از ۲ نوع انسولین کوتاه‌اثر یا رگولار و طولانی‌اثر وجود دارد.

اجزای قلم انسولین

۱- سوزن قلم دارای یک پوشش کاغذی محافظ و ۲ درپوش داخلی و خارجی است و بعد از هر بار تزریق، باید تعویض شود در غیر این صورت علاوه برغیر استریل‌بودن و امکان ایجاد عفونت، تزریق دردناک‌تری ایجاد می‌شود. همچنین اگر در بین تزریق‌ها، سوزن به قلم متصل باشد با ورود حباب‌های هوا به داخل کارتریج از طریق سوزن، انسولین کریستالی شده و جریان انسولین در حین تزریق کاهش می‌یابد.

۲- کارتریج یا مخزن انسولین، حاوی انسولین است و در دو نوع یکبار مصرف و قابل تعویض وجود دارد.

۳- دکمه یا تنظیم کننده دوز: برای تعیین دوز دقیق انسولین، از درجه انتخاب دوز استفاده می‌شود.

۴- دکمه تزریق: با فشاردادن دکمه تزریق، تزریق انسولین انجام می‌شود.

۵- پنجره نمایش دوز یا نشانگر، که دوز انسولین را نمایش می‌دهد.

نحوه انتخاب محل تزریق

انسولین باید در بافت چربی، درست زیر پوست تزریق شود. از تزریق انسولین به عضله خودداری کنید.

یکی از محل‌های تزریق زیر را انتخاب کنید:

شکم، به جز ۴ سانتی‌متری اطراف ناف؛‏

قسمت فوقانی و خارجی ران؛‏

قسمت بیرونی و بالایی باسن؛

قسمت پشتی بازوها.‎

حتما در هر نوبت، محل تزریق را تغییر دهید به گونه‌ای که همیشه ۵/۲ تا ۵ سانتی‌متر دورتر از محل قبلی، تزریق کنید. اطمینان حاصل کنید که حداقل ۵ سانتی‌متر دور از هر گونه برش (بریدگی‌های جراحی)، جای زخم، یا ترک‌های پوستی تزریق را انجام دهید. در ناحیه‌ای که حساس، قرمز، کبود یا سفت است انسولین تزریق نکنید.

چگونه انسولین تزریق کنیم؟

مقدمات تزریق:

۱- یک سطح تمیز را برای تزریق در نظر بگیرید؛

۲- وسایل زیر را آماده کنید:

• قلم انسولین؛

• سوزن قلم انسولین؛

• پد الکلی؛

• ظرف مخصوص وسایل تیز و برنده، مانند یک بطری خالی. ‏

۳- دستان خود را با صابون و آب گرم به مدت ۲۰ ثانیه به خوبی شسته و سپس آبکشی کنید.

آماده‌کردن قلم انسولین:

۴- برچسب روی قلم انسولین را بررسی کنید تا مطمئن شوید که انسولین درست را تزریق می‌کنید؛

۵- درپوش قلم را بردارید و روی میز بگذارید؛

۶- اگر از انسولین شیری رنگ استفاده می‌کنید، انسولین را ۱۰ بار به آرامی بین دو دست بغلتانید، سپس قلم را ۱۰ بار به سمت بالا و پایین تکان دهید. انسولین باید یکنواخت، سفید و بدون ذرات به نظر برسد. به هم زدن آن ادامه دهید تا جایی که ذره‌ای در آن نبینید.

۷- لاستیک انتهایی قلم انسولین را با الکل پاک کنید؛

۸- زبانه محافظ را از روی سوزن قلم جدید بردارید؛

 

۹- سوزن قلم را عمودی وارد قسمت پلاستیکی انتهای قلم کرده و آن را بچرخانید تا زمانی که دیگر نچرخد. هنگام چرخاندن سوزن قلم حتما آن را صاف نگه دارید؛

۱۰- درپوش بیرونی سوزن را بردارید؛

 

۱۱- درپوش داخلی سوزن را بکشید؛

قلم را امتحان و بررسی کنید:

بررسی قلم قبل از هر نوبت تزریق انسولین بسیار مهم است زیرا به کمک آن می‌توان اطمینان حاصل کرد که قلم و سوزن انسولین به درستی کار می‌کنند. با انجام این کار حباب‌های هوا از بین می‌رود و سوزن به طور کامل از انسولین پر می‌شود تا دوز کامل را دریافت کنید.

۱۲- قلم انسولین را طوری بگیرید که بتوانید نام انسولین را بخوانید. با نگاه کردن به محل نمایش دوز، با چرخاندن انتخابگر دوز به سمت جلو، آن را روی عدد ۲ بگذارید؛

۱۳- در حالی که سوزن رو به بالا است، دکمه تزریق را فشار دهید. ببینید انسولین از آن خارج می‌شود یا خیر؛

اگر انسولین خارج نشد، دوباره ۲ واحد را انتخاب کنید و دکمه تزریق را فشار دهید؛

اگر همچنان انسولین خارج نشد، تست را همانند قبل تکرار کنید؛

اگر انسولین هنوز خارج نشد، درپوش بیرونی سوزن را دوباره روی سوزن قرار دهید. سوزن را از روی قلم انسولین بچرخانید و آن را در ظرف مخصوص اجسام تیز دور اندازید؛

یک سوزن جدید روی قلم انسولین قرار دهید و مراحل ۸ تا ۱۳ را تکرار کنید.

دوز انسولین را تنظیم کنید:

۱۴- مطمئن شوید که نشانگر دوز، صفر را نشان می‌دهد. اگر روی صفر نیست، انتخاب‌گر دوز را به عقب برگردانید تا صفر را نشان دهد؛

۱۵- انتخاب‌گر دوز را به سمت جلو بچرخانید تا دوزی که می‌خواهید را نشان دهد. فلش باید دقیقا روی دوزی باشد که می‌خواهید؛

• اگر نمی‌توانید تعداد واحدهای مورد نیاز خود را انتخاب کنید، احتمالا قلم انسولین تقریبا خالی است. آن را دور بیندازید و یک قلم جدید تهیه کنید تا بتوانید دوز کامل را تزریق کنید. هر دوز باید به طور کامل تزریق شود، از تقسیم هر دوز به دو نوبت تزریق خودداری کنید.

انسولین را تزریق کنید:

۱۶- محل تزریق را به کمک الکل تمیز کنید و اجازه دهید خشک شود؛

۱۷- قلم انسولین را در مشت خود نگه دارید و انگشت شست را روی دکمه تزریق بگذارید. مراقب باشید قبل از فشار دادن سوزن به داخل پوست، دکمه تزریق را فشار ندهید.

پوست محل تزریق را با دو انگشت شست و سبابه جمع کنید. کل سوزن را عمودی داخل پوست فرو کنید. قلم را آرام فشار دهید تا چال کوچکی روی پوست، در اطراف نوک قلم مشاهده کنید.

زاویه تزریق به ضخامت چربی زیر پوست در ناحیه تزریق بستگی دارد. در افراد چاق که ضخامت چربی بیشتر است، تزریق با زاویه ۹۰ درجه یا عمود انجام می‌شود اما در افراد لاغر و کودکان با زاویه ۴۵ درجه تزریق صورت می‌گیرد.

۱۸- دکمه تزریق را محکم فشار دهید. هنگامی که دکمه را تا انتها فشار دادید، آن را نگه دارید و به آرامی تا ۱۰ بشمارید. این مدت زمان این امکان را فراهم می‌کند تا انسولین به طور کامل خارج شود. هم چنین باید ببینید که عدد در محل نمایش دوز به صفر بر گشته باشد؛

۱۹- سوزن را مستقیما از پوست بیرون بکشید؛

• هرگز بعد از تزریق محل تزریق را مالش ندهید؛

• اگر بعد از تزریق یک قطره خون مشاهده کردید، ناحیه مورد نظر را به آرامی با انگشت یا دستمال فشار دهید.

اقدامات بعد از تزریق:

۲۰- درپوش بیرونی بزرگ سوزن را دوباره روی سوزن قرار دهید. نیازی نیست درپوش داخلی را دوباره روی سوزن بگذارید؛

۲۱- سوزن را از قلم انسولین جدا کنید. آن را در جهت مخالف قبل بچرخانید؛

۲۲- سوزن را در ظرف مخصوص اجسام تیز قرار دهید؛

۲۳- درپوش قلم را دوباره روی قلم انسولین قرار دهید؛

نکته: چگونه سوزن‌های پزشکی خانگی خود را جمع آوری و دفع کنیم؟

وسایل نوک تیز پزشکی (تیغ جراحی و سوزن قلم) را مستقیما در سطل زباله نیندازید یا آنها را در توالت نریزید. آنها را در ظرف مخصوص اجسام تیز بریزید.

می توانید از یک ظرف پلاستیکی خالی، محکم و مات (غیر شفاف) که دارای درپوش است، مانند قوطی داروهای قبلی استفاده کنید.

وسایل تیز را در بطری‌های شیشه‌ای، بطری‌های نوشابه، قوطی‌های شیر، قوطی‌های آلومینیومی، قوطی‌های قهوه یا کیسه‌های کاغذی یا پلاستیکی نگهداری نکنید. ‏

وقتی ظرف مخصوص سوزن‌ها کمی بیشتر از نیمه پر شد، دیگر از آن استفاده نکنید.

در یا درپوش را با چسب محکم بپیچید تا ایمن باشد و از نشتی آن جلوگیری شود.

روی بطری برچسب بزنید و روی آن بنویسید: اجسام نوک تیز خانگی؛ برای بازیافت نیست.

سپس می‌توانید آنها را دور بیندازید.

مزایای قلم انسولین:

تزریق آسان: این قلم به میزان فشار بسیار کمی نیاز دارد تا تزریق انسولین را انجام دهد. دکمه تزریق که در انتهای این قلم تعبیه شده، به راحتی با انگشت قابل فشردن است تا میزان دوز مورد نیاز و تنظیم شده توسط بیمار، با کمترین دشواری در محل مورد نظر تزریق گردد.

تنظیم دقیق دوز انسولین: با دکمه چرخان انتهای این قلم، امکان تنظیم دقیق میزان دوز مورد نیاز برای تزریق، به شکل افزایش و کاهش یک واحدی و حداکثر تا سقف ۸۰ واحد انسولین برای یک بار تزریق فراهم شده است.

حمل و نقل آسان: اندازه قلم و شکل طراحی آن (که مشابه یک روان‌نویس است) این امکان را فراهم کرده که بیمار به راحتی بتواند آن را در کیف یا لباس خود جای دهد و همراه خود ببرد.

سوزن کوچک و کم‌آزار: سوزن این قلم بسیار ظریف و باریک طراحی شده است. به همین دلیل، بسیاری از بیماران در استفاده از آن، احساس ناراحتی و آزردگی ناشی از ورود سوزن به زیر پوست را ندارند. ضمن آنکه وجود دو درپوش محافظ، آن را ایمن می‌کند.

اطمینان از تزریق: در پایان تزریق، شماره نمایش داده شده مجددا روی عدد صفر برمی‌گردد و این یعنی تزریق به پایان رسیده است.

معایب قلم‌های انسولین:

درجه‌بندی قلم‌های انسولین بر خلاف سرنگ‌های سنتی، محدود به یک واحد و نیم واحد انسولین می‌شود.

همچنین نمی‌توان دو نوع مختلف انسولین را با یک قلم تزریق کرد.

مسئله قیمت و پوشش بیمه را هم باید در نظر داشت.

قلم به گونه‌ای طراحی شده است که با دقت بالا و ایمنی مناسب قابل استفاده باشد ،قلم استفاده نشده را بایستی در دمای ۲ تا ۸ درجه داخل یخچال نگهداری کرد. قلم در حال استفاده نیز تا ۴ هفته در دمای محیط قابل نگهداری است اما بعد از این مدت باید مقادیر باقی‌مانده را دور انداخت.

پمپ انسولین

پمپ انسولین دستگاه کوچکی است که انسولین مورد نیاز را به طور مداوم در طول روز به بدن می‌رساند و سطح گلوکز یا قند خون را تنظیم می‌کند. اگر بیمار ترجیح دهد، می‌تواند با تشخیص پزشک به جای چند بار تزریق روزانه توسط قلم یا سرنگ، از پمپ انسولین استفاده کند.

پمپ انسولین که تقریبا به اندازه یک گوشی هوشمند است شامل یک کارتریج یا مخزن (به اندازه سرنگ ۳ میلی‌لیتری) می‌باشد که انسولین سریع‌اثر را ذخیره می‌کند و از طریق یک لوله پلاستیکی بلند و نازک به یک کاتتر تفلونی یا لوله باریک وصل شده است. به این قسمت ست تزریق گفته می‌شود. سوزن در داخل بافت زیر جلدی فرو رفته و توسط چسب شفاف ثابت می‌شود. سوزن بیرون کشیده می‌شود و کاتتر نرم در محل باقی می‌ماند. سپس پمپ انسولین می‌تواند در داخل جیب لباس بیمار و یا روی کمربند بسته شود.

مخزن انسولین پمپ، معمولا برای مدت ۲ الی ۳ روز کافی است و مجددا باید از انسولین پر شود. ست تزریق حداقل هر سه روز یکبار باید توسط بیمار تعویض شود.

این دستگاه به طوری برنامه‌ریزی می‌شود که در طول شبانه روز، هر چند دقیقه یک بار دوز کمی از انسولین سریع‌اثر به بدن بیمار تزریق کند. این انسولین همان انسولین پایه مورد نیاز بدن است و قبل از غذا خوردن، پمپ میزان دوز بیشتری انسولین وارد بدن می‌کند تا از بالارفتن قند خون پس از خوردن غذا جلوگیری کند.

میزان انسولین پایه توسط پزشک تعیین می‌شود و این قابلیت وجود دارد که در پمپ چندین برنامه برای تزریق میزان انسولین پایه تنظیم شود، درنتیجه بسته به زمان‌های مختلف شبانه روز که میزان حساسیت بدن به انسولین، مصرف غذا و فعالیت بدنی متفاوت است، می‌توان با کمک پمپ مقادیر مختلفی از انسولین را تزریق نمود. به عنوان مثال، در موارد فعالیت بدنی برنامه ریزی نشده به راحتی با قطع موقت انسولین پایه می‌توان از افت قند ناگهانی جلوگیری نمود یا در هنگام بیماری می‌توان با تغییر میزان انسولین پایه از نوسان قند خون جلوگیری کرد.

برنامه مقدار انسولینی که برای غذا تزریق می‌شود براساس مقدار کربوهیدرات مصرفی، با مشورت پزشک و توسط خود فرد در پمپ تنظیم می‌شود. اکثر پمپ‌ها دارای برنامه محاسبه انسولین غذایی هستند که برای تعیین مقدار دوز انسولین مورد نیاز برای وعده غذایی مورد نظر به شما کمک می‌کند.

انواع پمپ

انواع مختلفی از پمپ‌های انسولین در دسترس هستند و تیم مراقبت دیابت می‌تواند به شما در انتخاب بهترین پمپ کمک کند. به طور کلی، دو نوع دستگاه پمپ وجود دارد:

• پمپ‌های معمولی انسولین

پمپ‌های انسولین دارای سیستم مکانیکی پمپاژ هستند و مخزن انسولین توسط یک لوله باریک و سِت تزریق به بدن متصل می‌شود. بدنه پمپ حاوی دکمه‌هایی است که می‌توان با آنها برنامه تزریق انسولین‌های غذایی و برنامه‌های میزان انسولین پایه را تنظیم کرد و یا تزریق انسولین را به طور موقت قطع نمود.

• پمپ‌های پچ انسولین

این پمپ‌ها به طور مستقیم روی بدن قرار می‌گیرند و مخزن، مکانیسم پمپاژ و سِت تزریق آن درون یک بسته کوچک قرار دارد. کنترل این پمپ‌ها به صورت بی‌سیم و توسط گوشی هوشمند و یا یک دستگاه جداگانه انجام می‌شود که می‌توان مقدار تزریق انسولین غذایی را با آن تنظیم نمود.

نکات مهم در ارتباط با استفاده از پمپ

• پمپ انسولین برای بیماران مبتلا به دیابت تحت درمان با انسولین، در هر سنی پس از بررسی شرایط کنترل قند خون و با نظر پزشک می‌تواند استفاده شود.

• بیماران باید در کلاس‌های آموزشی ویژه شرکت نمایند تا اطلاعات کافی در زمینه روش کار با پمپ و نحوه شمارش کربوهیدرات را کسب نمایند.

• بیماران باید آگاه باشند که استفاده از پمپ نیاز به تست قند خون مکرر ترجیحا ۷-۸ بار در روز (حداقل ۴ بار در روز) خواهد داشت.

• لازم است بیمار هر ۳ روز یکبار سِت تزریق را جهت اجتناب از عفونت احتمالی تعویض نماید.

• همانند تزریق انسولین با سرنگ، محل قرارگیری تزریق پمپ نیز باید به صورت متناوب تغییر نماید.

• پمپ می‌‎تواند تا یک ساعت از بدن جدا شود، اما اگر برای مدت بیشتری متصل نشود، روی قند خون تاثیر می‌گذارد و ممکن است بیمار نیاز به تزریق انسولین پیدا کند.