گلوکاگن و انسولین دو هورمون های مهمی در بدن هستند که نقش‌های متضادی در تنظیم قند خون دارند. در زیر به بررسی تفاوت‌های اصلی این دو هورمون می‌پردازیم:
۱. منبع تولید:
- انسولین: این هورمون توسط سلول‌های بتا در جزایر لانگرهانس پانکراس تولید می‌شود.
- گلوکاگن: این هورمون توسط سلول‌های آلفا در جزایر لانگرهانس پانکراس تولید می‌شود.
۲. عملکرد:
- انسولین:
- وظیفه اصلی انسولین کاهش سطح قند خون است.
- این هورمون به سلول‌ها کمک می‌کند تا گلوکز را از خون جذب کرده و از آن برای تولید انرژی استفاده کنند یا آن را به شکل گلیکوژن در کبد و عضلات ذخیره کنند.
- گلوکاگن:
- عملکرد اصلی گلوکاگن افزایش سطح قند خون است.
- این هورمون باعث تجزیه گلیکوژن به گلوکز در کبد می‌شود و همچنین تولید گلوکز از منابع غیرکربوهیدراتی (مانند اسیدهای آمینه) را تحریک می‌کند.
۳. تأثیر بر متابولیسم:
- انسولین:
- به عنوان یک هورمون آنابولیک عمل می‌کند و به ذخیره‌سازی انرژی کمک می‌کند.
- باعث افزایش ذخیره چربی و پروتئین نیز می‌شود.
- گلوکاگن:
- به عنوان یک هورمون کاتابولیک عمل می‌کند و به آزادسازی انرژی کمک می‌کند.
- باعث افزایش تجزیه چربی و گلیکوژن می‌شود.
۴. زمان ترشح:
- انسولین:
- معمولاً پس از مصرف غذا و افزایش قند خون ترشح می‌شود.
- گلوکاگن:
- زمانی که قند خون پایین است (مثلاً در فواصل بین وعده‌های غذایی یا در شرایط استرس) ترشح می‌شود.
۵. تأثیرات بر روی سایر هورمون‌ها:
- انسولین و گلوکاگن با سایر هورمون‌ها مانند آدرنالین، کورتیزول و هورمون رشد تعامل دارند و به تنظیم متابولیسم کمک می‌کنند.
منابع:
Cahill, G.F. (1976). Insulin and glucagon. In: Parsons, J.A. (eds) Peptide Hormones. Biological Council
“Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology“
Samols E, Marri G, Marks V. Interrelationship of glucagon, insulin and glucose